Linux Sistemlerinde En Sık Kullanılan Komutlar – Bölüm 3

Merhaba, bu yazımda Linux Sistemlerinde En Sık Kullanılan Komutlar – Bölüm 2 makalemizin devam serisi olan Linux Sistemlerinde En Sık Kullanılan Komutlar – Bölüm 3 kısmına devam edeceğim. Dilerseniz lafı fazla uzatmadan başlayalım.

Linux sistemlerinde en sık kullanılan komutlardan birisi olan route ile devam ediyoruz. route komutu isminden de anlaşılacağı gibi yönlendirme kuralları eklemek ya da görüntülemek için kullanılmaktadır. Bunu günlük işlerimizde windows işletim sistemleri üzerinde de kullanabiliriz. Örnek vermek gerekirse; 192.168.0.1 host kaydını silelim.

route del -host 192.168.0.1

Veya bir default gateway adresi eklemek isterseniz;

route add default gw 192.168.0.254 şeklinde kullanabilirsiniz.

Eğer Linux sisteminiz üzerinde kurulmuş olan bir uygulamayı aratmak isterseniz kullanmanız gereken komut which olmalıdır. Komutu aşağıdaki şekilde kullanabilirsiniz.

which dsniff

/usr/sbin/dsniff

Linux üzerinde yazdığınız komuta ait olan çalıştırılabilir bir dosya veya yardım yolunu gösteren komutumuz ise whereis olmalıdır. Örnek vermek gerekirse password komutuna bakalım.

whereis pwd

pwd: /bin/pwd /usr/include/pwd.h

Diğer bir sık kullanılan komutumuz ise locate komutudur. Bu komut, index sistemine bağlı olarak çalışmaktadır. Eğer Linux sistemimiz üzerindeki yeni dosyalarımızın index üzerine dahil olmasını istersek, updatedb komutunu uygulayabiliriz. locate komutunun kullanım şekilleri aşağıdaki gibidir.

locate file

/dev/file

/etc/file/etc/sysconfig/file

/root/file

Linux sistemleri üzerinde de her yerde olduğu gibi cut komutu kesme işlemlerini sağlamaktadır. Diyelim ki; bir abc.txt dosyası içerisindeki her satırın. Karakterini getirmesini istiyoruz. O halde komutumuzu aşağıdaki gibi kullanmamız gerekmektedir.

 cut -c4 abc.txt

Ya da abc.txt dosyası içerisinde 1. ve 3. Karakterlerin arasındakileri getirmesini istiyoruz. O zaman komutumuzu aşağıdaki gibi kullanmamız gerekmektedir.

cut -c1-3 abc.txt

Linux sistemleri üzerinde, bir yazı içerisinde işlem yapmak isterseniz kullanmanız gereken komut awk olacaktır. Diyelim ki, abc.txt içerisindeki her satır boşluğu kadar ayrılmış olan 4. sütunlarını getirmek istiyoruz. Bu durumda komutumuzu aşağıdaki gibi kullanabiliriz.

awk ‘{print $4}’ abc.txt

Eğer Linux sistemimiz üzerinde kullanıcı kimliği bilgisi almak isterseniz id komutunu kullanabilirsiniz.

Günlük işlerimizde bile oldukça sık kullandığımız bir komut olan ssh ise uzaktaki bir sunucuya bağlanmak ve orada komutlar çalıştırabilmek için kullanılmaktadır. Eğer abc.local adresine cozumpark kullanıcısı ile bağlanmak isterseniz, aşağıdaki komutu kullanmanız gerekmektedir.

ssh [email protected]

Ya da abc.local sunucusu üzerinde cozumpark kullanıcısı ile komut çalıştırmak isterseniz aşağıdaki şekilde kullanım yapabilirsiniz.

ssh [email protected] locate file

Linux sistemleri üzerinde disk kullanımları ile ilgili bilgi sahibi olmak isterseniz kolay bir şekilde df komutunu kullanabilirsiniz. Bu komut size toplam boyut, kullanılan boyut, boş kısımları MB, GB cinsinden gösterecektir.

Linux sistemleri üzerinde kullanılan komutlardan birisi de du komutudur. abc isimli dosyanın boyutunu görüntülemek adına aşağıdaki komutu kullanabiliriz.

du -h abc

5.0K abc

Eğer boyutları alt klasörler ile birlikte boyut hesaplamak isterseniz, aşağıdaki komutu kullanmanız gerekmektedir.

du -sh /usr/src/linux/

500M /usr/src/linux

Linux sistemleri üzerinde özellikle sistem yöneticilerinin en sık kullandığı komutlardan birisi de passwd komutudur. Bu komut sayesinde kullanıcılara parola verebilirsiniz.

passwd cozumpark,

passwd cozum

Normal userların parola değiştirmesi sırasında ilk olarak eski parolalarını girmeleri gerekmektedir. Yalnızca root kullanıcısının parolası değiştirilirken, eski bir parola sorulmamaktadır.

Linux sistemleri üzerindeki en sık kullanılan komutlardan birisi de dosya ve dizin izinlerini belirleyen chmod komutudur. Aşağıdaki şekilde kullanım yapılabilir.

chmod 755 abcdosyasi

Linux üzerinde 5 parametresinin anlamı read ve Execute yetkisi anlamına gelir. 7 ise read, write ve Execute anlamına gelmektedir. Yani 777 verdiğiniz bir dosya üzerinde her şeyi uygulayabilirsiniz.

Eğer Linux sistemleri üzerinde herhangi bir dosyanın sahipliğini değiştirmek isterseniz, chown komutunu kullanmanız gerekmektedir. Öncelikle en temel kullanım şekli aşağıdaki gibidir.

chown [-R] sahibi dosya/dizin

Örnek vermek gerekirse; abc.txt dosyasının sahibini cozumpark olarak değiştirelim.

chown sahip abc.txt

chown -R cozumpark dizin

Uygulandığını görmek için de ;

ls -la kullanılmalıdır.

Bir dosyanızın dizin grubunu değiştirmek isterseniz kullanmanız gereken chgrp komutudur. En temel kullanım şekli aşağıdaki gibidir.

chgrp grupismi dosya/dizin [seçenekler]

Linux dosya sistemi üzerinde arama yapmak için find komutu kullanılmalıdır. Kullanım şekli aşağıdaki gibidir.

find /var -isim abcdosyasi

Linux sistemleri üzerinde ağ yapılandırması için ifconfig komutu kullanılmaktadır. Kullanım şekli de aşağıdaki gibidir.

İfconfig arabirimadı ipadresi netmask

Buffer hakkında bilgi alabilmek için dmesg komutu kullanılmalıdır. Kullanım şekli aşağıdaki gibidir.

dmesg | grep -i memory

Linux sistemi üzerinde en son yapılmış giriş ve çıkışları görmek için last komutu kullanılmaktadır. Kullanım şekli last olarak yapılır. Buna küçük bir örnek vermek gerekirse; diyelim ki Linux sunucunuzun en son ne zaman yeniden başlatıldığını görmek için aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.

last reboot | tail -n 1  >>>> gün saat ve yıl olarak karşınıza gelecektir.

Linux sisteminiz üzerinde çalışan süreç ve durumlarını görebilmek için ps komutunu kullanabilirsiniz. Örnek olarak detaylı bir process çıktısı için aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.

ps aux

Linux sistemleri üzerinde farklı bir kullanıcı hakkı ile işlem yapmak, komut çalıştırmak için sudo komutunu kullanılmaktadır. Genel olarak kısıtlı yetkilere sahip kullanıcıların root yetkisi ile komut çalıştırabilmesi için kullanılmaktadır.

Linux ya da Unix sistemleri üzerinde sistemle ilgili bilgileri, yapıyı, işletim sistemi ve benzer bilgiler için uname komutu kullanılmaktadır. Sisteminiz hakkında tüm bilgileri görmek için aşağıdaki gibi kullanabilirsiniz.

uname -a

Linux üzerinde gelişmiş bir metin editörü kullanabilmek için vi komutu kullanılmaktadır. Kullanım şekli aşağıdaki gibidir.

vi abcdosyasi

Linux sistemleriniz üzerinde performansı gözlemleyebilmek adına, CPU, process ve memory hakkında bilgilenmek için vmstat komutu kullanılmaktadır.

Eğer linux sisteminiz üzerinde RAM ya da CPU gibi donanımların değerlerini görüntülemek isterseniz, top komutunu kullanabilirsiniz.

Linux sistemi üzerinde çalışmakta olan bir süreci durdurmak yani sonlandırmak için kill komutu kullanılmaktadır. Ama komutun öncesinde ps komutu kullanılmalı ve sonlandırmak istediğiniz sürecin PID numarası bulunmalıdır. Ardından aşağıdaki komutu kullanarak süreci sonlandırabilirsiniz.

kill [-sinyal] PID

Yukarıdaki komut, PID yani process ID numarasına göre işlem yaparken, pkill komutu sayesinde process adına göre işlem yapabilirsiniz. Kullanım şekli aşağıdaki gibidir.

pkill nc

Linux sistemleri üzerinde herhangi bir komutla ilgili ya da yazılım hakkında bilgilenmek isterseniz aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.

man komut

Linux sisteminiz üzerinde w ve who komutları da en sık kullanılan komutlar arasındadır. w komutu ile kimlerin sistem üzerinde aktif durumda olduğunu ve ne yaptığı bilgisini verecektir. who komutu ise sistem üzerinde giriş yapmış olan kullanıcıları gösteren komuttur.  

Linux sisteminizde takılı olan PCI aygıtlarını listelemek için gerekli olan komut lspci komutudur.

Linux işletim sistemi üzerinde fonksiyonlu bir download aracı olan wget komutunu kullanabilirsiniz. Örneğin; 30K hız ile dosya indirmek için aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.

wget –limit-rate=30k url

Linux sistemleri üzerinde mevcut saat ve tarih bilgisini almak için kullanacağınız komut date komutudur. Sistemdeki saat ve tarih ayarını değiştirmek için de aşağıdaki komut kullanılmaktadır.

date -s “05/21/2020 10:00:00”

 Linux sistemi üzerinde tarih ve saat ayarını mevcut ortamınızdaki NTP servisinden aldırmak için ntpdate komutu kullanılmaktadır. Örnek vermek gerekirse;

ntpdate time.windows.com

Linux sistemleri üzerinde kullanılan en sık komutlardan birisi de sistemi kapatmak için kullanılan shutdown komutudur. Sistemi hemen kapatmak isterseniz aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.

shutdown -h now

Eğer sisteminizi zamana bağlı şekilde kapatmak isterseniz aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.

shutdown +3 “sunucu kapanacaktır”

Bu yazımda Linux Sistemlerinde En Sık Kullanılan Komutlar – Bölüm 2 makalemizin devam serisi olan Linux Sistemlerinde En Sık Kullanılan Komutlar – Bölüm 3 isimli makale ile tamamlamış olduk. Faydalı olması dileğiyle.