Avrupa, Arama Motorlarının Kötüleşmesine Karşı Çıkış Yolları Arıyor

Son yıllarda internet kullanıcıları, arama motorlarının giderek daha az işe yarar sonuçlar sunduğunu fark etmeye başladı. Bu durum yalnızca bireysel bir gözlem değil. Gazeteci Cory Doctorow’un “enshittification” yani “berbatlaştırma” olarak adlandırdığı bu süreçte, kullanıcılar giderek daha çok reklam, izleme sistemleri ve yapay zekâ destekli yüzeysel özetlerle karşılaşıyor. Avrupa Birliği ise bu duruma karşı sessiz kalmıyor.

Avrupa, Arama Motorları için Bağımsız Veri Tabanı Hamlesi Yapabilir

Mevcut arama motorlarının çoğu, altyapılarını Microsoft’un Bing hizmetine dayandırıyor. DuckDuckGo gibi alternatifler bile Bing’in verilerine bağımlı çalışıyor. Bu da Bing’in sisteminde bir sorun yaşandığında, bu motorların da işlevsiz hâle gelmesine neden oluyor. Avrupa Birliği’nin desteklediği OpenWebSearch girişimi ise bu bağımlılığı kırmak istiyor.

OpenWebSearch, yeni bir arama motoru kurmaktan ziyade, farklı projelerin üzerine inşa edebileceği bağımsız ve güncel bir web dizini oluşturuyor. Petabayt boyutundaki bu veri tabanı, özgür ve açık kaynaklı araçlarla güncelleniyor. Bu araçlarla birlikte daha sonra geliştirilecek Avrupa merkezli arama motorlarının bu verileri kullanabilmesi sağlanacak.

2023 yılında Bing’in fiyatlarını artırması, Almanya merkezli Ecosia ile Fransa merkezli Qwant’ı harekete geçirdi. Bu iki platform, European Search Perspective adlı yeni bir Avrupa web dizini için iş birliği yaptı. Bu iş birliğinin temel amacı ise dışa bağımlılığı azaltarak daha yerel ve alakalı sonuçlar sunan bir sistem kurmak olacak.

Reklamsız ve izleme içermeyen bir arama deneyimi isteyenler için ücretli seçenekler de bulunuyor. Cory Doctorow’un övgüyle bahsettiği Kagi, bu alanda öne çıkan örneklerden biri. Kagi, farklı ödeme planları sunuyor ve özellikle dijital gizliliğe önem veren kullanıcılar tarafından tercih ediliyor.

Google Arama Sonuçları Nasıl Sadeleştirilir?

Google kullanmaya devam edenler için ise sonuçları daha anlamlı hâle getirecek küçük bir ayar öneriliyor. Arama bağlantısına şu parametreyi ekleyerek yapay zekâ tarafından üretilen özetleri kaldırmak mümkün:

?udm=14

Bu parametre, arama sonuçlarını sadeleştiriyor. Hatta bu özelliğe adanmış udm14.com adlı bir site bile var. Kullanıcılar, tarayıcılarında özel bir arama motoru tanımlayarak bu ayarı kalıcı hâle getirebiliyor. Örneğin, şu bağlantı yapılandırılabilir:

https://www.google.com/search?q=%s&udm=14&tbs=li:1

Burada “tbs=li:1” bölümü, aramanın birebir eşleşmelere göre yapılmasını sağlıyor.

Firefox Kullanıcıları için Özel Arama Motoru Oluşturma Adımları

Firefox tarayıcısı kullananlar, bu ayarı varsayılan hâle getirebiliyor. Bunun için tarayıcının about:config sayfasına gidip browser.urlbar.update2.engineAliasRefresh ayarını true olarak değiştirmek gerekiyor. Daha sonra Ayarlar > Arama kısmında özel bir arama motoru eklemek mümkün. Arama motoruna isim verilirken örneğin “Google web search” kullanılabilir. Kısayol olarak da gw gibi bir harf atanabilir. Bu yöntem sadece Firefox’ta değil, Vivaldi gibi diğer tarayıcılarda da uygulanabiliyor.

Kısa vadede hâlâ büyük arama motorlarını kullanmaya devam etsek de Avrupa’da başlayan bu yeni arayış umut veriyor. Reklamsız, takip içermeyen ve daha anlamlı sonuçlara ulaşmak isteyen kullanıcılar için hem ücretli hem de özgür alternatifler gelişmeye devam ediyor.