Teknoloji Dünyasının Temel Terimleri ve Anlamları

ÇözümPark Haber 08/06/2025

0 33 dakika okuma süresi

Teknoloji dünyası her geçen gün yeni kavramlarla büyümeye devam ediyor. Donanımdan yazılıma, işlemcilerden kuantum bilgisayarlara kadar pek çok terim günlük hayatımızın parçası haline geldi. İşte teknoloji meraklılarının mutlaka bilmesi gereken temel kavramlar ve detaylı açıklamaları.

Temel Donanım Terimleri

Hardware (Donanım): Bilgisayar sisteminin elle tutulabilir tüm fiziksel parçalarını kapsar. İşlemci, anakart, RAM gibi iç bileşenlerle klavye, fare gibi çevre birimlerini içerir.
Software (Yazılım): Donanıma işlev kazandıran dijital talimatlar bütünüdür. İşletim sistemleri, uygulamalar ve sürücüler bu kategoriye girer.
CPU (Central Processing Unit – Merkezi İşlem Birimi): Bilgisayarın beyni olarak çalışan bu bileşen, tüm aritmetik ve mantıksal işlemleri yürütür.
Cache (Önbellek): İşlemciyle ana bellek arasında köprü görevi gören yüksek hızlı bellek birimidir. Üç seviyeden (L1, L2, L3) oluşur.
3D V-Cache: AMD tarafından sunulan bu teknoloji, işlemci çekirdeklerinin üzerine eklenen dikey önbellek katmanları ile daha yüksek önbellek kapasitesi sağlar ve performansı artırır.
QPU (Kuantum İşlemci): Kuantum bilgisayarların temel hesaplama birimidir. Kuantum bitlerini (qubit) kullanarak klasik işlemcilere kıyasla belirli işlemleri çok daha hızlı gerçekleştirir.
Kuantum Bilgisayar: Kuantum mekaniği prensiplerini temel alan, klasik bilgisayarlara göre çok daha karmaşık ve hızlı hesaplamalar yapabilen özel sistemlerdir.
GPU (Graphics Processing Unit – Grafik İşlem Birimi): Görsel verilerin işlenmesinden sorumlu birimdir. Oyunlar, video düzenleme ve yapay zekâ gibi grafik ağırlıklı işlemlerde kullanılır.
eGPU (External Graphics Processing Unit – Harici Grafik İşlem Birimi): Harici bir ekran kartı çözümüdür. Özellikle dizüstü bilgisayarlarda grafik performansını artırmak amacıyla kullanılır.
VRAM (Video RAM – Video Belleği): Ekran kartı üzerinde bulunan ve grafik verilerinin geçici olarak depolandığı özel bellektir. Oyunlardaki çözünürlük ve detay ayarlarını doğrudan etkiler.
Socket (Soket): İşlemcinin anakarta bağlanmasını sağlayan fiziksel arayüzdür. AMD ve Intel işlemciler farklı soket yapıları kullanır.
PGA, LGA ve BGA: CPU bağlantı tiplerinin genel adıdır. PGA işlemci üzerinde yer alan pinleri kullanırken, LGA anakart üzerinde yer alan pinleri kullanır; BGA ise lehimli toplarla bağlantı sağlar.
Core (Çekirdek): İşlemci içindeki bağımsız işlem birimidir. Modern işlemciler 2-64 arası çekirdek barındırabilir.
Thread (İş Parçacığı): Çekirdeklerin sanal olarak bölünmesiyle oluşan mantıksal işlem birimleridir. Hyper-Threading ve SMT teknolojileri bu mantıkla çalışır.
Moore Yasası (Moore Law): Bir entegre devre üzerinde yer alan transistör sayısının her iki yılda bir ikiye katlanacağını öngören yasadır.
Hyper-Threading: Intel tarafından geliştirilen bu teknoloji, bir fiziksel çekirdeğin iki iş parçacığı gibi çalışmasına imkân tanır. Bu sayede aynı anda birden fazla işlem yürütülerek çoklu görev performansı artırılır.
Simultaneous Multi Threading (SMT): AMD’nin çoklu iş parçacığı çözümüdür. Her çekirdek aynı anda birden fazla iş parçacığı yürütebilir, bu da paralel işlem gücünü yükseltir.
Delid: İşlemcinin üzerindeki entegre ısı yayıcının (IHS) dikkatlice sökülmesi işlemidir. Genellikle daha etkili bir soğutma ve düşük sıcaklık elde etmek amacıyla yapılır.
Memory Size (Bellek Boyutu): Bir ekran kartının sahip olduğu video belleğinin (VRAM) kapasitesini ifade eder. Yüksek çözünürlükteki grafiklerin işlenmesi için büyük öneme sahiptir.
Memory Bus (Bellek Veri Yolu): Bellek ile GPU arasındaki veri taşıma hattının genişliğini tanımlar. Geniş veri yolu, daha yüksek hızda veri aktarımı anlamına gelir.
Memory Bandwidth (Bellek Bant Genişliği): Ekran kartının, bellekteki verileri ne kadar hızlı okuyup yazabildiğini belirten değerdir. Grafik performansının kritik bileşenlerindendir.
Memory Clock (Bellek Saati): VRAM’in çalışma hızını ifade eder. Bellek saat hızı ne kadar yüksekse, veri akışı da o kadar hızlı olur.
Chiplet (Çiplet): Ana işlemciyi oluşturan, belirli görevler için özelleştirilmiş küçük ve bağımsız devre bloklarıdır.
Architecture (Mimari): Bir işlemcinin ya da grafik biriminin yapı düzenini, çalışma prensiplerini ve veri işleme yöntemlerini tanımlayan teknik tasarımdır.
PCB (Printed Circuit Board – Baskılı Devre Kartı): Elektronik bileşenlerin monte edildiği, iletken yollarla donatılmış çok katmanlı sert levhadır.
Motherboard (Anakart): Bilgisayarın tüm bileşenlerinin bir araya geldiği, veri ve enerji akışını yöneten ana devre kartıdır.
Anakart Türleri: ATX, Micro-ATX ve Mini-ITX: Anakartların boyutlarına ve bağlantı özelliklerine göre sınıflandırıldığı form faktörleridir.
VRM: İşlemciye sabit ve güvenli voltaj sağlamak için anakart üzerinde yer alan voltaj regülasyon birimidir.
BIOS (Basic Input/Output System – Temel Giriş/Çıkış Sistemi): Bilgisayarın açılışında donanımları tanıyıp temel işlevleri kontrol eden ilk yazılımdır.
UEFI (Unified Extensible Firmware Interface): BIOS’un yerini alan, gelişmiş arayüz ve güvenlik özellikleri sunan yeni nesil sistem yazılımıdır.
Boot (Önyükleme): Bilgisayarın açıldığında işletim sistemini yükleyerek çalışmaya hazır hâle gelmesini sağlayan başlangıç işlemidir.
Transistör: Elektronik devrelerde elektrik sinyallerini açıp kapamaya yarayan minyatür anahtarlardır. Bilgisayarların temel yapı taşlarından biridir.
Nanometre (nm): İşlemci veya yonga üretiminde transistörlerin boyutunu belirtir. Düşük nanometre değerleri, daha küçük ve verimli çipler anlamına gelir.
Manufacturing Process (Üretim Süreci veya Üretim Teknolojisi): İşlemci veya yonga üretiminde kullanılan teknik süreçtir. Bu süreç, performansı ve enerji verimliliğini doğrudan etkiler.
Die Size (Kalıp Boyutu): İşlemci veya grafik işlemci içindeki silikon çipin fiziksel büyüklüğünü ifade eder. Genellikle işlemcinin karmaşıklığı ve transistör sayısıyla ilişkilidir.
Chip (Çip): Silikon bir yüzey üzerine yerleştirilmiş milyonlarca mikro elektronik devreyi barındıran temel işlem birimidir. Modern donanımların kalbinde yer alır.
Integrated Circuit (IC – Entegre Devre): Çok sayıda transistör ve elektronik bileşenin, küçük bir çip üzerinde birleştirilmesiyle oluşan kompleks devre yapısıdır.
Silicon (Silikon): Yarı iletken özelliği sayesinde çip üretiminde kullanılan, doğada bol bulunan kimyasal bir elementtir.
Wafer (Silikon Disk Plaka): Üzerine çok sayıda mikroçipin işlendiği, ince ve dairesel formda kesilmiş saflaştırılmış silikon levhadır.
Chip Binning (Çip Gruplandırma): Üretim sonrasında test edilen çiplerin performans düzeylerine göre ayrılarak farklı ürün sınıflarına yerleştirilmesi sürecidir.
Silicon Lottery (Silikon Piyangosu): Aynı modeldeki işlemciler arasında üretimden kaynaklı küçük farklar nedeniyle bazı kullanıcıların daha verimli çalışan çip elde etmesidir.
System on Chip (SoC – Çip Üzerinde Sistem): İşlemci, grafik birimi, bellek kontrolcüsü ve diğer bileşenleri tek bir silikon çip üzerinde birleştiren entegre donanım mimarisidir.
Dual Boot (Çift Önyükleme): Tek bir bilgisayarda birden fazla işletim sisteminin kurulmasına ve açılışta istenen sistemin seçilmesine olanak tanıyan yapılandırmadır.
CMOS (Complementary Metal-Oxide-Semiconductor – Tamamlayıcı Metal Oksit Yarı İletken): Anakart üzerindeki küçük bir pil desteğiyle çalışan ve sistem ayarlarını geçici olarak tutan hafıza birimidir.
POST (Power On Self Test – Açılışta Kendi Kendine Test): Bilgisayarın açıldığında temel donanımları kontrol ederek hata olup olmadığını denetleyen test sürecidir.
IPC (Instructions Per Clock – Saat Başına Talimat): Bir işlemcinin her saat döngüsünde ortalama olarak işleyebildiği komut miktarını gösterir; bu değer arttıkça işlemcinin verimliliği de artar.
TDP (Thermal Design Power – Termal Tasarım Gücü): Bir bileşenin maksimum yük altında ürettiği ısı miktarını ifade eder; uygun soğutma çözümünün belirlenmesinde kullanılır.
Boost/Turbo Clock: Donanımın (genellikle işlemci ya da GPU) geçici olarak ulaştığı en yüksek saat frekansını tanımlar ve kısa süreli performans artışı sağlar.
Memory Channel (Bellek Kanalı): Bellek modüllerinin aynı anda birden fazla yol üzerinden veri aktarabilmesini sağlayan sistemdir; çift ya da dört kanallı yapı, performansı doğrudan etkiler.
Resizable (Re-Size) Bar: CPU’nun ekran kartının belleğine tam erişmesini sağlayan bir özellik olup, oyunlarda kare hızlarını artırabilir.
SAM (AMD Smart Access Memory): AMD tarafından geliştirilen, Re-Size Bar temelli bir teknolojidir; yalnızca uyumlu AMD CPU ve GPU’larda çalışarak bellek erişimini genişletir.
Chipset (Yonga Seti): Anakartın temel kontrol birimidir; işlemci, bellek, depolama ve genişleme yuvaları arasındaki veri akışını düzenler.
Power Connector (Güç Konnektörü): Güç kaynağından gelen elektrik kablolarının, anakart, ekran kartı ve diğer bileşenlere bağlandığı portlardır.
Form Factor (Form Faktörü): Bir donanım bileşeninin fiziksel boyutunu ve bağlantı yerleşimini tanımlar; örneğin ATX ya da mATX.
Fan Header (Fan Başlığı): Anakart üzerinde bulunan, kasa fanlarını veya işlemci soğutucularını bağlamak için kullanılan bağlantı noktalarıdır.
SATA: Sabit diskler ve SSD’ler gibi depolama aygıtları için kullanılan geleneksel veri aktarım arayüzüdür.
Accelerator (Hızlandırıcı): Belirli işlemleri ana işlemciden devralarak daha hızlı gerçekleştiren, özel amaçlı işlemci birimidir.
Hardware Acceleration (Donanım Hızlandırma): Yazılım görevlerinin belirli bölümlerinin daha hızlı çalışması için donanım bileşenlerine devredilmesidir.
FPGA (Field-Programmable Gate Array): İstenilen şekilde yeniden programlanabilen, esnek yapısıyla farklı görevlerde kullanılabilen özel mantık çipidir.
ASIC (Application-Specific Integrated Circuit – Uygulamaya Özel Entegre Devre): Belirli bir işlevi yerine getirmek üzere özel olarak tasarlanmış ve yalnızca o amaçla kullanılan çiptir.
FPU (Floating Point Unit – Kayan Nokta Birimi): Matematiksel işlemlerde ondalıklı sayıların hesaplanmasını sağlayan özel işlem birimidir.
IHS – Integrated Heat Spreader (Entegre Isı Yayıcı): İşlemcinin üstünde bulunan ve ısıyı dağıtarak soğutucuya ileten metal tabakadır.
PCIe Lane (PCIe Şeridi): Ekran kartı, SSD gibi yüksek hızlı donanımlarla işlemci arasında veri iletimi sağlayan fiziksel veri yolu kanalıdır.
Clock Speed (Saat Hızı, Frekans): İşlemcinin bir saniyede kaç işlem döngüsü gerçekleştirdiğini belirten ölçü birimidir ve genellikle gigahertz (GHz) cinsindendir.
M.2: SSD’lerin doğrudan anakarta takılmasını sağlayan küçük, hızlı ve yer tasarruflu bir yuva türüdür.
NVMe: SSD’lerin PCIe hattı üzerinden çok daha yüksek hızlarda veri iletimi yapmasını sağlayan modern bir depolama protokolüdür.
TRIM: SSD’lerde veri silindiğinde boş alanı tanımlayarak diskin performansını ve ömrünü koruyan bir işletim sistemi komutudur.
RAID (Redundant Array of Independent Disks): Birden fazla diski birlikte çalıştırarak hız veya veri yedekliliği sağlayan disk yapılandırma sistemidir.
PCIe (PCI Express): Ekran kartı, SSD ve ses kartı gibi yüksek bant genişliği isteyen bileşenlerin bağlandığı anakart yuvasıdır.
FLOPS: Saniyede yapılan kayan noktalı işlem sayısını belirtir; özellikle bilimsel ve grafiksel hesaplamalarda işlemci gücünü ölçmek için kullanılır.
TMU (Texture Mapping Unit – Doku Eşleme Birimi): Yüzeylere kaplama uygulanmasından sorumludur. Dokuların filtrelenmesi, döndürülmesi ve ölçeklenmesi gibi işlemleri gerçekleştirir.
Pipeline (İşlem Hattı): Grafik işlemcilerde veri akışının adım adım işlendiği düzeni tanımlar. Komutlar sıralı şekilde ilerler ve her adım farklı bir işlev görür.
PCIe Slot (PCIe Yuvası): Ekran kartı, SSD veya genişleme kartlarının takıldığı, yüksek hızlı veri iletimi sağlayan anakart üzerindeki fiziksel bağlantı noktasıdır.
SLI (Scalable Link Interface): NVIDIA tarafından geliştirilen bu teknoloji, iki veya daha fazla ekran kartının bir arada çalışmasını sağlayarak grafik performansını artırmayı hedefler.
NVLink: Yüksek bant genişliği sunan bu teknoloji, özellikle veri merkezleri ve güçlü iş istasyonlarında, CPU ile GPU veya GPU’lar arası hızlı veri alışverişi için kullanılır.
GPU Encoder (Grafik Kodlayıcı): Video işleme işlemlerini grafik işlemcisine devrederek CPU üzerindeki yükü azaltan özel donanım birimidir. NVENC, VCE ve Quick Sync buna örnektir.
Cooler (Soğutucu): İşlemcilerin ve ekran kartlarının ısınmasını önlemek amacıyla tasarlanmış, fan, ısı borusu ve metal yüzeylerden oluşan soğutma bileşenidir.
TJunction: İşlemci ya da grafik işlemcisinin içinde yer alan çekirdeklerin ulaştığı en yüksek sıcaklık değerini ifade eder.
Thermal Interface Material – TIM (Termal Arayüz Malzemesi): Soğutucuyla çip arasında ısı iletimini artırmak için kullanılan bileşendir. Termal macun, sıvı metal ve termal ped örnek verilebilir.
Heat Sink (Isı Emici): Yüksek ısıyı çip üzerinden alarak geniş yüzey alanına yayar ve buharlaştırarak sistemin serin kalmasına yardımcı olur.
Overclock (Hız Aşırtma): Bir bileşeni, üretici tarafından belirlenen çalışma frekansının üzerinde çalıştırarak daha fazla performans elde etme işlemidir.
GDDR (Graphics Double Data Rate): Ekran kartlarında kullanılan, yüksek hızlarda veri aktarımı yapabilen özel bellek türüdür.
HBM (High Bandwidth Memory – Yüksek Bant Genişlikli Bellek): GDDR’ye kıyasla daha düşük saat hızında çalışmasına rağmen çok daha geniş veri yoluna sahip, yüksek performanslı bellek türüdür.
0db Mode (0db Modu): Donanım bileşeninin sıcaklığı düşükse fanların çalışmasını durdurarak sessiz bir kullanım sağlayan özelliktir.
Stream Processor (Akış İşlemcisi): GPU’nun hesaplama görevlerini yerine getiren, işlemci çekirdeğine benzer yapıda çalışan küçük işlem birimleridir.
CUDA Çekirdeği: NVIDIA grafik işlemcilerinde paralel işlem gücünü sağlayan, çoklu görevlerde GPU performansını artıran özel çekirdeklerdir.
Compute Unit (Hesaplama Birimi): Akış işlemcilerinin birleşiminden oluşan, GPU içinde daha büyük işlem kümeleri oluşturan yapılardır.
GCN (Graphics Core Next): AMD’nin ekran kartları için geliştirdiği, daha iyi paralel işlem gücü ve enerji verimliliği sunan mimari teknolojisidir.
Shader (Gölgelendirici): 3D grafiklerde ışık, gölge ve doku gibi görsel efektleri oluşturan programlama parçalarıdır; sayısı, görsel kalitede belirleyici rol oynar.
ROP (Render Output Unit – Piksel Çıkış Birimi): Ekrana gönderilecek piksellerin son hâlini oluşturan birimdir. Piksel işleme, renk harmanlama ve derinlik hesaplamaları gibi temel işlemleri yürütür.
Underclock (Hız Düşürme): Donanımın çalışma frekansını bilinçli olarak azaltma yöntemidir. Bu sayede daha düşük enerji tüketimi ve daha az ısınma sağlanır.
Undervolt (Voltaj Azaltma): Donanımın çalışması için gereken voltajın düşürülmesidir. Performansı korurken sıcaklık ve enerji tüketimini azaltır.
Overheating (Aşırı Isınma): Elektronik donanımın güvenli çalışma sıcaklıklarının üstüne çıkması durumudur. Uzun vadede bileşenlere kalıcı zarar verebilir.
Thermal Throttling (Isıl Kısıtlama): Donanım, ısınma sınırına ulaştığında kendini korumak için hızını düşürür. Bu da sistem performansında ani düşüşe yol açar.
CUDIMM (Clocked Unbuffered DIMM): DDR5 belleklerde sinyal bütünlüğünü artırmak amacıyla tasarlanmış yeni nesil bellek modülüdür. Geleneksel UDIMM’lerin gelişmiş bir versiyonudur.
RAM Latency (RAM Gecikme Süresi): Belleğin gelen komutlara yanıt verme süresidir. Daha düşük gecikme süreleri, sistem performansını olumlu etkiler.
ROM (Read-Only Memory – Salt Okunur Bellek): Anakartın ve cihazların temel işletim talimatlarını kalıcı olarak saklayan bellek türüdür. Elektrik kesildiğinde bile içeriği değişmez.
DRAM (Dinamik Rastgele Erişimli Bellek): Günümüzde bilgisayarlarda kullanılan en yaygın bellek çeşididir. Veriyi kısa süreliğine tutar ve bilgilerin tazelenmesi için sürekli olarak elektrik sinyali alması gerekir. Bu nedenle “dinamik” olarak adlandırılır.
SRAM (Statik Rastgele Erişimli Bellek): DRAM’e kıyasla daha hızlı çalışan, ancak daha pahalı ve fazla yer kaplayan bir bellek türüdür. Bilgiyi korumak için sürekli yenilemeye ihtiyaç duymaz.
HDD (Sabit Disk Sürücüsü): Verileri döner diskler ve manyetik başlıklar aracılığıyla kaydeden klasik depolama aygıtıdır. Yüksek kapasite sunarken, SSD’ye göre daha yavaş veri aktarımına sahiptir.
SSD (Katı Hal Sürücüsü): Hareketli parçalar yerine flaş bellek çipleri kullanan, sessiz çalışan ve yüksek hızda veri okuma-yazma yapabilen modern depolama çözümüdür.
Bad Sector (Bozuk Sektör): Bir diskteki verilerin okunamaz hâle geldiği veya hasar gördüğü küçük alanlardır. Donanımsal aşınma veya yazılımsal hatalardan kaynaklanabilir.
RAM (Random Access Memory – Rastgele Erişimli Bellek): Bilgisayarın geçici veri deposudur. Çalışan uygulamaların verileri burada tutulur ve sistem kapandığında tüm bilgiler silinir.
DDR (Double Data Rate): Belleğin, saat sinyalinin hem yükselen hem düşen kenarlarında veri iletmesini sağlayarak veri aktarım hızını iki katına çıkaran teknoloji türüdür.
XMP (Extreme Memory Profile): Intel tarafından geliştirilen bu sistem sayesinde kullanıcılar, bellek modüllerinin yüksek hız ayarlarını BIOS üzerinden kolayca etkinleştirebilir.
EXPO (Extended Profiles for Overclocking): AMD’nin, bellek modüllerine hız aşırtma profilleri yüklemek için geliştirdiği XMP alternatifi teknolojidir.
Capacity (Kapasite): RAM, SSD veya ekran kartı belleği gibi donanımların ne kadar veri tutabileceğini gösteren ölçüdür. Genellikle GB veya TB cinsinden ifade edilir.
ECC (Error-Correcting Code – Hata Düzeltme Kodlu Bellek): Özellikle sunucu sistemlerinde tercih edilen, bellek hatalarını otomatik olarak tespit edip düzeltebilen özel RAM türüdür.
DIMM (Dual Inline Memory Module): Masaüstü bilgisayarlarda kullanılan RAM modülüdür. Dizüstü sürümü olan SODIMM, daha kompakt yapıya sahiptir.
AHCI (Gelişmiş Ana Denetleyici Arabirimi): SATA tabanlı diskler için kullanılan, sabit diskler ve SSD’lerin anakartla iletişim kurmasını sağlayan bir bağlantı protokolüdür.
NAND Flash: Kalıcı veri saklamak için geliştirilen, elektrik kesintisinde bile bilgileri koruyabilen bellek teknolojisidir. USB bellekten SSD’ye kadar birçok aygıtta kullanılır.
eMMC (Gömülü Multimedya Kartı): Akıllı telefon, tablet ve bazı giriş seviyesi dizüstü bilgisayarlarda görülen entegre depolama teknolojisidir. Uygun maliyetlidir ancak SSD kadar hızlı değildir.
SLC (Tek Katmanlı Hücre): Her hücrede yalnızca bir bit veri saklayan, yüksek performans ve dayanıklılık sağlayan NAND bellek türüdür. Genellikle endüstriyel kullanımlarda tercih edilir.
eMLC (Kurumsal Çok Katmanlı Hücre): MLC’nin daha dayanıklı ve kurumsal sürümüdür. Yoğun okuma-yazma işlemleri gerektiren sunucu sistemleri için uygundur.
MLC (Çok Katmanlı Hücre): Hücre başına iki bit veri saklar. SLC’ye göre daha fazla kapasite sunarken, ömrü biraz daha kısadır. Tüketici sınıfı SSD’lerde sıkça kullanılır.
80+ Verimlilik Sertifikaları: Güç kaynaklarının belirli yük altında minimum yüzde 80 verimlilikte çalıştığını belgeleyen enerji tasarrufu standardıdır. Bronze, Silver, Gold, Platinum ve Titanium gibi dereceleri vardır.
Modüler PSU: Kabloların tamamının kullanıcı tarafından kolayca takılıp çıkarılabildiği güç kaynaklarıdır. Bu tasarım, kablo düzenlemesini ve sistem içi hava dolaşımını iyileştirir.
Yarı Modüler PSU: Zorunlu güç kablalarının sabit olduğu, diğer kabloların ise isteğe bağlı olarak takılıp çıkarılabildiği güç kaynağı türüdür.
APU (Hızlandırılmış İşlem Birimi): Aynı çip üzerinde hem merkezi işlem birimi (CPU) hem de grafik işlem birimini (GPU) barındıran, özellikle AMD tarafından geliştirilen işlemci modeli.
TPM (Güvenilir Platform Modülü): Bilgisayarın güvenlik altyapısını donanım düzeyinde destekleyen, genellikle anakart üzerinde bulunan özel bir mikroçip.
3D Yazıcı: Bilgisayar destekli tasarımlardan katman katman üç boyutlu nesneler üreten üretim cihazıdır.
Apple Silicon: Apple tarafından geliştirilen ve Mac serisi bilgisayarlarda kullanılan özel tasarım işlemci ailesi.
TLC (Üç Katmanlı Hücre): Hücrede üç bit veri saklayarak daha fazla veri yoğunluğu sağlar. Maliyet açısından avantajlıdır, ancak dayanıklılığı MLC ve SLC’ye göre düşüktür.
QLC (Dört Katmanlı Hücre): Her hücrede dört bit veri depolayan NAND teknolojisidir. Büyük kapasiteli ve düşük maliyetli SSD’lerde kullanılır, ancak yazma döngüsü açısından en kırılgan seçenektir.
3D NAND: Bellek hücrelerinin yatay yerine dikey olarak istiflenmesiyle oluşturulan yapı sayesinde daha fazla kapasite ve dayanıklılık sağlayan gelişmiş NAND türüdür. “Katmanlı NAND” olarak da bilinir.
IOPS (Saniye Başına Giriş/Çıkış İşlemi): Depolama cihazının bir saniyede gerçekleştirebileceği giriş veya çıkış sayısını ifade eder. Yüksek IOPS değeri, çoklu işlem performansını artırır.
NAS (Ağa Bağlı Depolama): Ev ya da ofis ortamlarında merkezi veri paylaşımı sağlayan depolama sistemidir. Dosyalar, farklı cihazlardan ağ üzerinden erişilebilir hâle gelir.
PSU (Güç Kaynağı Ünitesi): Bilgisayar kasasındaki tüm bileşenlere gerekli elektrik akımını sağlayan aygıttır. Sistem stabilitesi ve güvenliği açısından kritik öneme sahiptir.
PSU Rails (Güç Hattı Kanalları): PSU’nun sunduğu farklı voltaj çıkışlarıdır. +12V, +5V ve +3.3V gibi raylar, anakart ve diğer bileşenlere uygun seviyede enerji sağlar.
Watt Değeri: Bir bilgisayar sisteminin toplam elektrik tüketimini belirten ölçüdür. Güç kaynağının, donanımların ihtiyaç duyduğu watt değerini karşılayabilecek kapasitede olması gerekir.
Macintosh (Mac): 1984 yılından itibaren Apple tarafından geliştirilen, kişisel kullanım için tasarlanmış bilgisayar serisi.
iGPU (Entegre Grafik İşlemcisi): APU işlemcilerde bulunan, harici grafik kartına gerek kalmadan temel grafik işlemlerini gerçekleştiren dahili grafik birimi.
ARM: Düşük enerji tüketimi ve yüksek verimlilik sunan, Arm Ltd. tarafından tasarlanmış RISC tabanlı işlemci mimarileri ailesi, özellikle mobil cihazlarda yaygın.
x86: Intel tarafından geliştirilen ve karmaşık komut seti (CISC) mimarisini temel alan yaygın bir işlemci tasarımı.
RISC-V: Açık kaynak kodlu, modüler yapısıyla kolayca özelleştirilebilen modern komut seti mimarisi.
MMX, SSE ve AVX: İşlemcilerin belirli hesaplama görevlerini daha hızlı yapmasını sağlayan farklı nesil komut seti teknolojileri.
Thunderbolt: Intel ve Apple ortaklığıyla geliştirilen, PCI Express ve DisplayPort teknolojilerini birleştiren, çok yüksek hızlı veri aktarımı sağlayan arayüz.
Harici Sürücü (External Drive): Bilgisayara USB veya başka bağlantılarla bağlanabilen, taşınabilir veri depolama cihazı.
Expansion Card (Genişletme Kartı): Bir bilgisayarın anakartındaki uygun yuvalara takılarak sisteme ek işlevsellik kazandıran donanım bileşenleridir.
Input/Output (I/O – Giriş/Çıkış): Bilgisayar ile dış çevre arasındaki veri alışverişi ve iletişim süreçlerini ifade eder.
Bottleneck (Darboğaz): Bir sistemde performansı sınırlayan, diğer bileşenlerin hızına yetişemeyen veya onları engelleyen bileşen ya da süreçtir.
Adapter (Adaptör): Farklı donanım veya bağlantı türlerini birbirine uyumlu hale getiren ara donanımdır.
Screen Bezel (Ekran Çerçevesi): Akıllı cihazların ekranını çevreleyen ve ekranın dış kısmıyla kasayı ayıran dar çerçevedir.
Multiprocessing (Çoklu İşlem): Bir bilgisayar sisteminde aynı anda birden fazla işlemci veya çekirdeğin kullanılmasıyla işlem kapasitesinin artırılmasıdır.
IMEI (International Mobile Equipment Identity – Uluslararası Mobil Ekipman Kimliği): Her mobil cihaz için benzersiz olarak atanmış, ağa kayıt ve takibi sağlayan kimlik numarasıdır.
eSIM (Embedded SIM – Gömülü SIM): Fiziksel olarak çıkarılamayan, cihaz içine entegre edilmiş dijital SIM karttır.
Mekanik Klavye: Tuşların altında bireysel mekanik anahtarlar bulunan, hızlı ve hassas tepki süresi sağlayan klavye çeşidi.
Membran Klavye: Tuşların alt kısmında ince, esnek bir zar tabakası bulunan, ekonomik fiyatlı standart klavye modeli.
Makro: Klavye veya fare üzerindeki programlanabilir tuşlar aracılığıyla belirli komut dizilerini otomatik olarak çalıştırma işlemi.
Blu-ray: DVD’nin yerini alan, yüksek çözünürlüklü video ve büyük veri depolama kapaseti sunan optik disk formatı.
CD (Compact Disc): Dijital ses ve veri depolama için kullanılan, yaklaşık 700 MB kapasiteye sahip optik medya.
DVD (Digital Versatile Disc): CD’den daha büyük veri kapasitesi sunan, genellikle video ve veri depolamada kullanılan optik disk.
Floppy Disk (Disket): 1980’ler ve 1990’larda popüler olan, manyetik veri depolayan çıkarılabilir disk sürücüsü.
USB (Universal Serial Bus): Bilgisayar ve çevre birimlerinin bağlantısında standart haline gelmiş, veri ve güç iletimini sağlayan bağlantı arayüzü.
USB-C: 2015’te tanıtılan, çift taraflı takılabilen, yüksek veri aktarımı ve güç iletimi sunan USB bağlantı standardı.
Repeater (Tekrarlayıcı): Zayıflayan sinyalleri alıp güçlendirerek daha uzak mesafelere iletilmesini sağlayan elektronik aygıttır.
Joystick: Kullanıcının yönlendirme ve kontrol amaçlı hareket ettirdiği, oyun ve simülasyonlarda yaygın kullanılan bir giriş cihazıdır.
EOL (End Of Life – Ömrünün Sonu): Ürün veya teknolojinin üretim, destek ve güncellemelerinin sona erdiği dönemdir.
Serial Number (Seri Numarası): Bir cihazı veya ürünü tekil olarak tanımlayan özel ve tekrar edilmeyen karakter dizisidir.
Virtual Reality (Sanal Gerçeklik): Kullanıcının bilgisayar tarafından oluşturulan yapay bir ortamda etkileşimde bulunmasını sağlayan gözlük veya benzeri donanımlarla deneyimlenen teknolojidir.
OEM (Original Equipment Manufacturer – Orijinal Ekipman Üreticisi): Başka firmalar adına üretim yapan ve genellikle ürünlerin bileşenlerini tedarik eden üretici firmadır.
Mining (Madencilik): Kripto para işlemlerinin doğrulanması için bilgisayar donanımının karmaşık matematiksel problemleri çözerek ağ güvenliğine katkıda bulunmasıdır.
Cryptocurrency (Kripto Para Birimi): Merkezi otoriteye bağlı olmadan, şifreleme teknikleri kullanılarak dijital ortamda işlem gören para türüdür.
Blockchain (Blok Zinciri): Dağıtık ve değiştirilemez yapıda, işlemlerin güvenli şekilde kaydedildiği dijital defter teknolojisidir.
Hashrate: Madencilik için donanımın saniyede gerçekleştirebildiği hesaplama gücü veya işlem sayısıdır.

Yazılım Geliştirme ve İşletim Sistemleri

Algoritma: Belirli bir problemi çözmek veya görevi tamamlamak için sıralı ve net olarak tanımlanmış işlem adımları bütünüdür.
API (Application Programming Interface – Uygulama Programlama Arayüzü): Yazılımlar arasında iletişim ve veri alışverişini mümkün kılan, önceden tanımlanmış komutlar ve protokoller kümesidir.
Backend (Arka Uç): Bir uygulamanın veya web sitesinin, kullanıcıların doğrudan erişmediği, verileri işleyip yöneten arka plandaki bileşenler bütünüdür.
Frontend (Ön Uç): Kullanıcıların doğrudan gördüğü ve etkileşimde bulunduğu web sitesi veya uygulamanın görsel ve işlevsel yüzüdür.
Framework: Yazılım geliştirme sürecini hızlandırmak için, temel yapı ve araçlar sunan, önceden hazırlanmış program iskeletidir.
Binary (İkili): Bilgisayarların veri işlemek için kullandığı, sadece “0” ve “1” rakamlarından oluşan sayı sistemidir.
C: Sistem programlama ve genel amaçlı uygulamalarda kullanılan, düşük seviyeye yakın ama üst düzey özelliklere sahip bir programlama dilidir.
C++ (C Plus Plus): C dilinin üzerine nesne yönelimli programlama özellikleri eklenmiş, çok yönlü ve güçlü bir programlama dilidir.
C# (C Sharp): Microsoft tarafından geliştirilmiş, özellikle Windows uygulamaları için tasarlanmış, modern ve nesne tabanlı programlama dilidir.
JAVA: Platformdan bağımsız çalışabilen, geniş kullanım alanına sahip, nesne yönelimli bir programlama dilidir.
Python: Basit ve okunabilir söz dizimiyle bilinen, yorumlanan ve çok amaçlı kullanılan yüksek seviyeli programlama dilidir.
Database (Veritabanı): Verilerin düzenli ve sistematik şekilde depolandığı, kolay erişim ve yönetim için organize edilmiş dijital kayıtlar topluluğudur.
SQL (Structured Query Language – Yapılandırılmış Sorgu Dili): Veritabanlarında depolanan bilgileri sorgulamak, değiştirmek ve yönetmek amacıyla kullanılan standart bir programlama dilidir.
Machine Language (Makine Dili): Bilgisayarın doğrudan anlayabileceği, ikili kodlardan oluşan en temel programlama dilidir.
OpenCL (Open Computing Language – Açık Hesaplama Dili): Farklı donanım platformlarında paralel işlem yapmayı sağlayan, açık standartlara dayanan programlama dilidir.
Firmware (Donanım Yazılımı): Cihazın temel işlevlerini kontrol eden ve donanımla yazılım arasında köprü kuran sabit yazılımdır.
DOS (Disk Operating System – Disk İşletim Sistemi): Komut satırı tabanlı, ilk PC’lerde kullanılan ve temel dosya yönetimini sağlayan işletim sistemidir.
Windows: Microsoft tarafından geliştirilen, kullanıcı dostu grafik arayüze sahip, dünya çapında en çok tercih edilen masaüstü işletim sistemidir.
Linux: Açık kaynak kodlu, özgürce dağıtılan ve çok sayıda farklı versiyonu bulunan Unix benzeri bir işletim sistemidir.
Android: Google tarafından geliştirilen, birçok farklı marka akıllı cihazda çalışan, açık kaynaklı ve yaygın bir mobil işletim sistemidir.
iOS: Sadece Apple tarafından üretilen iPhone ve iPad cihazlarında kullanılan, kapalı kaynak kodlu mobil işletim sistemidir.
macOS: Apple’ın masaüstü ve dizüstü bilgisayarlarında kullandığı, kullanıcı dostu ve güçlü bir masaüstü işletim sistemidir.
PowerShell: Microsoft’un geliştirdiği, komut satırı üzerinden sistem yönetimi ve otomasyon işleri yapmaya olanak veren betik dilidir.

Yazılım Hata Yönetimi ve Test

Debugger (Hata Ayıklayıcı): Yazılımda bulunan hataları analiz etmek ve düzeltmek için kullanılan özel program veya araçtır.
Beta: Yazılımın son kullanıcıya tam sürüm olarak sunulmadan önceki, test amaçlı erken erişim versiyonudur ve genellikle kullanıcı geri bildirimleriyle geliştirilir.
Patch (Yama): Yazılımda tespit edilen sorunları gidermek, performansı artırmak veya güvenlik açıklarını kapatmak amacıyla yayınlanan küçük güncelleme dosyasıdır.
Troubleshooting (Sorun Giderme): Bir sistemde ortaya çıkan problemin nedenini belirleyip, çözüm yollarını uygulama sürecidir. Bu yöntem donanım ve yazılım dahil her türlü teknoloji ürünü için geçerlidir.
Bug (Hata): Yazılımda beklenmedik davranışlara veya işlev bozukluğuna yol açan, kod içerisindeki kusur veya yanlışlıktır.
Debug (Hata Ayıklama): Yazılımda tespit edilen hataların kaynağını bulup, bu hataları düzelterek çalışır hale getirme işlemidir.

Veri Birimleri ve Depolama Medyaları

Bit, Byte, Kilobit, Kilobyte, Megabit, Megabyte, Gigabit, Gigabyte ve Diğerleri: Bilgisayar verisinin ölçümünde kullanılan temel birimlerdir. Bit, en küçük veri birimidir ve 8 bit bir byte’a eşittir. Dosya boyutları genellikle byte üzerinden ifade edilirken, internet hızları ve veri iletim oranları bit cinsinden ölçülür (örneğin, Mbps).
Cross-platform (Çapraz Platform): Aynı uygulamanın veya yazılımın farklı işletim sistemleri ve cihazlarda çalışabilme yeteneğidir.
Safe Mode (Güvenli Mod): İşletim sistemini yalnızca temel bileşenlerle başlatan, sorunların teşhis ve çözümü için kullanılan sınırlı işlevselliğe sahip çalışma modudur.
Developer (Geliştirici): Yazılım tasarlayan, kodlayan ve geliştiren teknoloji profesyonellerine verilen genel isimdir.
GUI (Graphical User Interface – Grafiksel Kullanıcı Arayüzü): Kullanıcıların, grafiksel simgeler ve görsel elemanlar aracılığıyla cihazlarla etkileşime geçtiği arayüzdür.
Root: Android cihazlarda, kullanıcıya sistem üzerinde tam yetki ve kontrol sağlayan yönetici erişim yetkisidir.
Jailbreak: Özellikle Apple cihazlarında, üretici tarafından koyulan kısıtlamaları kaldırarak cihazın tüm özelliklerine erişim sağlama işlemidir.
DRM (Digital Rights Management – Dijital Hak Yönetimi): Dijital içeriklerin telif haklarını korumak ve izinsiz kullanımını engellemek amacıyla kullanılan teknoloji ve yöntemler bütünüdür.
CD (Compact Disc): Ses ve dijital verilerin depolanması için kullanılan, lazerle okunan optik bir depolama ortamıdır.
DVD (Digital Versatile Disc): CD’den daha fazla veri kapasitesine sahip, çok amaçlı dijital veri depolama ortamıdır.
Blu-ray: Yüksek çözünürlükte video ve büyük veri dosyalarının saklanmasına imkan veren, DVD’den üstün kapasiteli optik disk formatıdır.
Floppy Disk (Disket): Özellikle 1980 ve 1990’larda kullanılan, manyetik alan üzerinde veri saklayan, taşınabilir küçük disk yapısıdır.
Driver (Sürücü): Bilgisayara bağlı donanım aygıtlarının işletim sistemi tarafından tanınmasını ve sorunsuz çalışmasını sağlayan yazılım bileşenidir.
WHQL (Windows Hardware Quality Labs): Microsoft tarafından, donanım ve sürücülerin Windows işletim sistemi ile uyumluluğunu doğrulamak için yapılan test ve sertifikasyon sürecidir.
Factory Reset (Fabrika Ayarlarına Sıfırlama): Elektronik cihazı, üreticiden çıktığı ilk yazılım ve ayar durumuna geri döndürme işlemi.
Encoding (Kodlama): Verileri bir formattan farklı bir formata dönüştürme süreci; örneğin, ses, video veya metin dosyalarının uygun biçime getirilmesidir.
DLC (Downloadable Content – İndirilebilir İçerik): Oyun veya yazılımlara sonradan eklenebilen, internet üzerinden indirilen ekstra içerik paketi.
Multitasking (Çoklu Görev): Bir bilgisayar veya cihazın aynı anda birden fazla işlemi veya programı çalıştırabilme özelliği.
Benchmark (Kıyaslama): Bir sistemin veya donanımın performansını ölçmek ve karşılaştırmak amacıyla uygulanan standart testler dizisidir.
Thumbnail: Daha büyük bir görselin küçük boyutlu temsilcisi olarak kullanılan ve genellikle birden fazla resmi özet halinde göstermek amacıyla tercih edilen küçük resimdir.
Launcher (Başlatıcı): Kullanıcılara farklı oyun veya uygulamalara kolay ve hızlı erişim sağlayan, tüm içerikleri tek bir arayüzde toplayan yazılım ya da platformdur.
BSOD (Blue Screen of Death – Mavi Ekran Hatası): Windows işletim sistemi üzerinde kritik ve kurtarılamayan hata meydana geldiğinde ekranda beliren, sistemin donması veya kapanmasına neden olan hata mesajıdır.
Virtual Machine (VM – Sanal Makine): Fiziksel bir bilgisayar üzerinde yazılım tabanlı olarak oluşturulan, bağımsız çalışan ve kendi işletim sistemini barındırabilen emüle edilmiş bilgisayar ortamıdır.
Loop (Döngü): Programlama dünyasında, belirlenen koşullar sağlanana kadar tekrar eden komut dizisidir; bu sayede işlemler sürekli veya belirli sayıda tekrarlanabilir.
Open Source (Açık Kaynak): Kaynak kodları halka açık olan ve herkesin inceleyip, değiştirebildiği, geliştirilebilen yazılım türüdür.
ASCII: Amerikan Standart Kodlama Sistemi olarak adlandırılan, metin karakterlerini sayısal kodlarla temsil eden temel karakter kodlama sistemidir.
End User (Son Kullanıcı): Geliştirilen yazılım, donanım veya hizmeti nihai olarak kullanan ve tüketen kişi ya da kuruluştur.
GUI (Graphical User Interface – Grafiksel Kullanıcı Arayüzü): Kullanıcıların, metin yerine görsel öğelerle (pencereler, ikonlar, düğmeler) etkileşim kurmasını sağlayan arayüz biçimidir.
Malware (Malicious Software – Kötü Amaçlı Yazılım): Bilgisayar sistemlerine zarar vermek, veri çalmak ya da kontrolü ele geçirmek amacıyla tasarlanmış zararlı yazılım çeşitlerinin genel adıdır.
Virüs: Kendini kopyalayarak bilgisayardan bilgisayara bulaşan, sistem dosyalarını bozabilen veya performansı olumsuz etkileyebilen kötü amaçlı yazılım türüdür.
Trojan (Truva Atı): Zararsız gibi görünen ancak arka planda sistemi ele geçirip saldırganların komutlarını yerine getiren kötü niyetli yazılım çeşididir.
Keylogger: Bir bilgisayarda kullanıcının tuşlara bastığı her hareketi arka planda kaydeden ve bu sayede girilen bilgileri izleyip depolayan yazılım türüdür.
Rootkit: Bilgisayarda fark edilmeden gizlice yönetici hakları elde etmek ve kötü amaçlı faaliyetler gerçekleştirmek için tasarlanmış, sistemin derin katmanlarında çalışan zararlı yazılımdır.
H.264 (Advanced Video Coding – AVC): Yüksek çözünürlüklü videoları etkin şekilde sıkıştıran ve çok yaygın kullanılan modern video sıkıştırma standardıdır.
H.265 (High Efficiency Video Coding – HEVC): H.264’ün geliştirilmiş versiyonu olup, daha düşük veri kullanımıyla aynı kaliteyi sunar ve özellikle 8K UHD ile HDR videolar için tercih edilen bir kodektir.
Widget: Ana ekranda veya masaüstünde çalışan, uygulamayı açmadan belirli bilgileri sunan veya kısa işlevleri gerçekleştiren küçük görsel bileşendir.
UWP (Universal Windows Platform): Microsoft’un geliştirdiği, tek bir kod tabanıyla Windows PC, tablet, telefon gibi birçok cihazda çalışabilen uygulamalar oluşturmayı sağlayan platformdur.
DLL (Dynamic Link Library – Dinamik Bağlantı Kütüphanesi): Windows ortamında birden çok program tarafından ortak kullanılan, hazır fonksiyon ve kaynakların toplandığı özel kütüphane dosyasıdır.
Raw File (Ham Dosya): İşlenmemiş, sıkıştırılmamış ve üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmamış ham veri içeren dosyadır; genellikle fotoğraf veya video verilerinde kullanılır.
OCR (Optical Character Recognition – Optik Karakter Tanıma): Görüntü üzerinde yer alan yazılı metni tanıyıp dijital metin haline dönüştüren teknoloji ve yöntemlerin genel adıdır.
Portable Software (Taşınabilir Yazılım): Kurulum gerektirmeden, USB bellek gibi harici ortamlardan doğrudan çalışabilen, taşınabilirlik avantajı sunan yazılım türüdür.
Remote Desktop (Uzak Masaüstü): İnternet veya ağ bağlantısı üzerinden başka bir bilgisayara bağlanıp, o cihazın grafiksel arayüzünü kullanarak kontrol edilmesini sağlayan özellik veya yazılımdır.
AV1: Telifsiz ve açık kaynaklı olarak geliştirilen, HEVC’ye alternatif olan, yüksek verimlilikle video sıkıştırması sağlayan yeni nesil video kodlama standardıdır.
Virtualization (Sanallaştırma): Fiziksel bilgisayar donanımı üzerinde, birden fazla izole edilmiş sanal sistem veya işletim sistemi oluşturulmasını sağlayan teknoloji ve işlemdir.

Özel Teknoloji ve Donanım Terimleri

Expansion Card (Genişletme Kartı): Bilgisayarın anakartına takılarak sistemin fonksiyonlarını artıran veya yenilerini ekleyen ek donanım parçasıdır.
Input/Output (I/O – Giriş/Çıkış): Bilgisayar ve çevresindeki aygıtlar arasındaki veri alışverişini sağlayan donanım ve yazılım katmanıdır.
Bottleneck (Darboğaz): Bir sistemin performansını sınırlayan, diğer bileşenlere göre daha yavaş çalışan veya yetersiz kalan parçasıdır.
Adapter (Adaptör): Farklı bağlantı tiplerine veya standartlara sahip cihazların birbirine uyumlu çalışmasını sağlayan dönüştürücü donanımdır.
USB (Universal Serial Bus – Evrensel Seri Veri Yolu): Bilgisayarlarda ve diğer cihazlarda çevre birimlerini bağlamak için standartlaştırılmış, yaygın kullanılan hızlı veri aktarım portudur.
USB-C: Her iki yönden takılabilen, yüksek hızlı veri ve güç iletimi yapabilen, modern cihazlarda tercih edilen yeni nesil USB bağlantı türüdür.
Thunderbolt: Intel ile Apple’ın ortak geliştirdiği, çok yüksek hızda veri ve video aktarımı sağlayan giriş-çıkış teknolojisidir.
External Drive (Harici Sürücü): Bilgisayara USB, Thunderbolt veya başka bir bağlantıyla bağlanabilen, taşınabilir veri depolama aygıtıdır.
Screen Bezel (Ekran Çerçevesi): Akıllı telefon, tablet veya bilgisayarlarda ekranı çevreleyen ve genellikle plastik veya metalden oluşan kenar yapısıdır.
Multiprocessing (Çoklu İşlem): Aynı anda birden fazla işlemci veya çekirdeğin çalışarak bilgisayarın işlem kapasitesini yükseltmesi yöntemidir.
IMEI (International Mobile Equipment Identity – Uluslararası Mobil Ekipman Kimliği): Mobil cihazların benzersiz kimlik numarasıdır, operatörler tarafından cihazı tanımlamakta kullanılır.
EOL (End Of Life – Ömrünün Sonu): Üretici tarafından resmi desteği ve güncellemeleri sona erdirilen ürün durumu için kullanılan terimdir.
Serial Number (Seri Numarası): Her ürün için benzersiz olarak atanmış, tanımlama ve takip amacıyla kullanılan numara veya kod dizisidir.
Virtual Reality (Sanal Gerçeklik): Kullanıcının tamamen içine girebildiği, üç boyutlu dijital ortamlar yaratan ve etkileşim imkânı sunan teknoloji sistemidir.
OEM (Original Equipment Manufacturer – Orijinal Ekipman Üreticisi): Başka markalar adına donanım veya parçalar üreten, üretici firma türüdür.
Mining (Madencilik): Kripto para işlemlerini doğrulamak için bilgisayarların karmaşık hesaplamalar yaparak ağın güvenliğini sağlama sürecidir.
Cryptocurrency (Kripto Para Birimi): Merkezi bir otoriteye bağlı olmadan dijital ortamda güvenli şekilde transfer edilen şifrelenmiş para birimidir.
eSIM (Embedded SIM – Gömülü SIM): Fiziksel SIM kart yerine cihaz içine entegre edilmiş, uzaktan programlanabilen dijital SIM teknolojisidir.
Repeater (Tekrarlayıcı): Zayıflayan kablosuz veya kablolu sinyali güçlendirip, daha uzak mesafelere ulaştıran elektronik aygıttır.
Joystick: Oyun kontrolü için kullanılan, elle yönlendirilip çeşitli hareketleri algılayan analog veya dijital giriş aygıtıdır.
Blockchain (Blok Zinciri): Dağıtık ve şifrelenmiş kayıtlar dizisi biçiminde, işlemlerin güvenli ve şeffaf olarak saklandığı teknolojidir.
Hashrate: Kripto para madenciliğinde cihazın saniyede gerçekleştirebildiği karmaşık hesaplama sayısını gösteren performans ölçüsüdür.

Yapay Zekâ

Artificial Intelligence (AI – Yapay zekâ): Bilgisayarların insan benzeri düşünme, öğrenme, anlama ve problem çözme yetenekleri kazanmasını sağlayan gelişmiş yazılım ve algoritmalar bütünü.
Large Language Model (LLM – Büyük dil modeli): İnsan dilini anlayıp mantıklı ve bağlamlı yanıtlar oluşturabilen, devasa metin veri setleriyle eğitilmiş derin öğrenme tabanlı yapay zekâ modelidir. Sohbet robotlarının temelini oluşturur.
Neural Network (Sinir ağı): İnsan beynindeki nöron ağlarının çalışma biçimini taklit eden, katmanlar halinde bağlanmış işlem birimlerinden oluşan ve karmaşık verileri işleyip analiz eden yapay zekâ mimarisi.
NPU (Neural Processing Unit – Nöral işlem birimi): Makine öğrenimi ve yapay zekâ uygulamalarını hızlandırmak için tasarlanmış, görüntü ve dil tanıma gibi görevlerde yüksek performans sunan özel işlemci türü.
Apple Intelligence: Apple’ın yapay zekâ alanındaki çoklu platformları ve üretkenlik odaklı teknolojileri kapsayan stratejik yaklaşımı. Gelişmiş Siri, metin üretimi ve görsel içerik oluşturma yeteneklerini içerir.
Windows Intelligence: Microsoft’un yapay zekâ teknolojilerini bir araya getiren genel çatı terimi. Windows ekosisteminde kullanıcı deneyimini geliştiren çeşitli yapay zekâ uygulamalarını ifade eder.
AI PC: Yapay zekâ işlemlerini hızlı ve etkin biçimde yapabilmek için özel donanım (CPU, GPU, NPU) ve yazılım bileşenleriyle donatılmış kişisel bilgisayarlardır. Bu tür bilgisayarlarda Microsoft Copilot tuşu gibi yenilikçi kontrol öğeleri bulunur.
Machine Learning (ML – Makine öğrenimi): Bilgisayarların deneyimlerden hareketle otomatik olarak kendini geliştirmesini sağlayan yapay zekâ dalı. Verilerden örüntüleri tanıyıp gelecekteki kararları iyileştirir.
Recall AI: Windows 11 işletim sisteminde, kullanıcının ekran etkinliklerini düzenli aralıklarla kaydeden ve bu görüntüleri yapay zekâ ile analiz ederek doğal dil sorgularla kolayca arama yapma imkânı veren özellik.
Copilot: Microsoft tarafından geliştirilen ve çok çeşitli dillerde çalışabilen, yazılı içerik üretme, kaynak gösterme ve yaratıcı görevlerde destek sunan yapay zekâ sohbet asistanı.
ChatGPT: OpenAI tarafından oluşturulan, insanlarla doğal ve akıcı diyalog kurabilen, yaratıcı ve mantıklı metinler üretebilen ileri düzey yapay zekâ sohbet robotu.
Gemini: Google’ın çok modlu yapay zekâ modeli; metin, görsel, ses ve video gibi farklı veri türlerini anlayıp işleyerek karmaşık problemleri çözme ve yazılım geliştirme becerisine sahip.
Llama: Meta tarafından geliştirilen, büyük metin ve kod veri setleri üzerinde eğitilmiş, dil anlama ve üretme konusunda geniş kapasiteye sahip yapay zekâ modeli.

Ekran ve Görüntüleme Teknolojileri

FPS (Frame per Second – Saniye Başına Kare): Ekranda bir saniyede gösterilen bağımsız görüntü sayısıdır. Yüksek FPS, hareketlerin daha akıcı ve gerçekçi görünmesini sağlar.
Refresh Rate (Yenileme Hızı): Monitörün her saniyede kaç defa görüntüyü tazeleyebildiğini belirtir. Daha yüksek yenileme hızı, titremeyi azaltır ve hareketli sahnelerde netlik sunar.
Response Time (Tepki Süresi): Bir pikselin bir renkten diğerine geçiş yapma süresidir. Düşük tepki süresi, özellikle hızlı hareketlerde bulanıklık ve hayalet etkisini önler.
Input Lag (Giriş Gecikmesi): Kullanıcının bir komutu verdiği an ile bunun ekranda görünmesi arasındaki zamandır. Düşük giriş gecikmesi, oyunlarda ve hassas işlemlerde önemli avantaj sağlar.
G-Sync: NVIDIA tarafından geliştirilmiş, monitörün yenileme hızını grafik kartının kare üretimine dinamik olarak uyarlayan teknoloji. Böylece ekran yırtılmaları ve takılmalar ortadan kalkar.
Resolution (Çözünürlük): Bir ekranda gösterilen görüntünün oluşturduğu piksel sayısıdır. Genellikle yatay ve dikey piksel miktarı olarak ifade edilir (örneğin 1920×1080), görüntü netliğini ve detayını belirler.
V-Sync (Dikey Senkronizasyon): Ekranın yenileme hızı ile grafik kartının kare üretim hızını eşitleyen teknoloji. Bu sayede görüntüde meydana gelen yırtılmalar engellenir ve daha pürüzsüz görseller elde edilir.
Double Buffering (Çift Arabellekleme): Ekrana gösterilen kare ile yeni işlenen karenin ayrı belleklerde tutulduğu bir yöntemdir. Böylece ekran yırtılması ve titreşim minimize edilir.
Triple Buffering (Üçlü Arabellekleme): Çift arabelleklemenin gelişmiş versiyonu olup, ek bir arabellek daha kullanır. Bu yöntem gecikmeyi artırabilse de daha akıcı görüntü sağlar.
FreeSync: AMD’nin değişken yenileme teknolojisi olup, farklı markaların ekran kartlarında da çalışabilen açık standart bir çözümdür. G-Sync ile benzer işlev sunar.
Adaptive Sync: VESA tarafından belirlenen açık standarttır. Hem FreeSync hem G-Sync gibi değişken yenileme hızlarını destekleyerek uyumluluk sağlar.
HDR (High Dynamic Range – Yüksek Dinamik Aralık): Görüntüde ışık ve karanlık alanlar arasındaki farkı genişleten teknoloji. Daha zengin renkler ve derin kontrastlar sunar, gerçekçi görüntü kalitesi sağlar.
IPS Panel: Sıvı kristallerin ekrandaki cama paralel dizildiği bir panel türü. Geniş izleme açıları ve doğru renk üretimi sunar, profesyonel kullanım için uygundur.
VA Panel: Kristallerin dikey konumlandığı panel teknolojisi. Derin siyahlar ve yüksek kontrast oranları ile dikkat çeker, film izlemek için idealdir.
TN Panel: En eski ve uygun maliyetli LCD panel çeşidi. Tepki süreleri hızlıdır ancak renk doğruluğu ve görüş açıları diğer panellere göre sınırlıdır.
Color Gamut (Renk Gamutu): Bir ekranın gösterebildiği renk aralığıdır. Geniş gamut, daha fazla renk tonu ve daha canlı görseller anlamına gelir.
sRGB: Yaygın kullanılan standart renk alanı. Web ve günlük kullanımlarda referans alınır, renk uyumunda tutarlılık sağlar.
Adobe RGB: sRGB’den daha geniş renk yelpazesine sahip, özellikle fotoğrafçılıkta tercih edilen profesyonel renk standardı. Gerçekçi ve zengin renkler sunar.
DCI-P3: Sinema endüstrisi için geliştirilmiş, geniş renk yelpazesiyle dijital film ve televizyon içeriklerinde kullanılan renk standardı. sRGB’ye kıyasla daha fazla renk tonu barındırır.

Ekran Paneli Teknolojileri

Mini-LED: Standart LED’lere göre çok daha küçük boyutta üretilen diyotların kullanıldığı arka aydınlatma sistemi. Ekran üzerinde binlerce küçük ışık kaynağıyla lokal karartma imkânı vererek kontrast ve parlaklığı önemli ölçüde artırır.
Micro-LED: Mini-LED’den bir adım ileri olan ve her pikselin kendi ışığını yaydığı, bağımsız mikro diyotlardan oluşan teknoloji. OLED’e benzer görüntü kalitesi sunarken yanma problemi ve ömür konularında avantaj sağlar.
Quantum Dot (Kuantum Nokta): Panel yüzeyine entegre edilen ve renk spektrumunu genişleten özel bir nano ölçekli filtre teknolojisi. Beyaz LED ışık kullanımını azaltarak daha canlı renkler, yüksek parlaklık ve geliştirilmiş kontrast sağlar.
LCD (Liquid Crystal Display – Sıvı Kristal Ekran): Sıvı kristal yapı kullanılarak görüntü oluşturan tüm ekran tiplerini kapsar. Kendi ışığını yaymaz, bu nedenle arka planda ayrı bir ışık kaynağına ihtiyaç duyar. TN, IPS ve VA gibi alt kategorileri bulunur.
LED (Light Emitting Diode – Işık Yayan Diyot): LCD panellerde arka aydınlatma için kullanılan yarı iletken diyotlar. Enerji verimliliği yüksek olup daha parlak ve kararlı ışık sağlar, böylece daha net ve canlı görüntüler ortaya çıkar.
OLED (Organic Light Emitting Diode – Organik Işık Yayan Diyot): Karbon bazlı organik malzemelerin elektrikle ışık yayması prensibine dayanan ekran teknolojisi. Her piksel bağımsız olarak ışık verir, gerçek siyah ve geniş kontrast oranı sunar.
QLED: Quantum Dot teknolojisiyle donatılmış LED ekranlar. Yüksek parlaklık seviyesi, derin siyahlar ve zengin renk doygunluğu ile performans artışı sağladığı belirtilir.
QD-OLED (Quantum Dot Organic Light Emitting Diode): Samsung’un geliştirdiği, Quantum Dot’un renk genişletici özelliklerini OLED’in kendinden ışık yayma avantajlarıyla birleştiren hibrit ekran teknolojisi. Her iki teknolojinin en iyi yanlarını sunar.

Görüntü Oranları ve Bağlantı Arayüzleri

Aspect Ratio (En-Boy Oranı): Bir ekranın genişliğinin, yüksekliğine olan matematiksel oranıdır. Yaygın örnekleri 16:9 ve 4:3 şeklindedir. Bu oran, görüntünün şekil ve formatını belirler.
Ultrawide (Ultra Geniş): Geleneksel ekran oranlarının çok üstünde genişliğe sahip, genellikle 21:9 veya 32:9 oranlarında tasarlanmış ekranlar için kullanılır. Sinema deneyimini ve çoklu pencere kullanımını artırır.
VGA (Video Graphics Array): Tarihsel bir bilgisayar ekran bağlantı standardı olup, analog sinyal iletir. 15 pimli geniş bir konektöre sahiptir ve renkli görüntülerin ilk yaygın standartlarından biridir.
DVI (Digital Visual Interface – Dijital Görsel Arayüz): Hem dijital hem de analog video sinyallerini destekleyebilen bir ekran bağlantı arayüzüdür. Bilgisayar ve monitör arasında görüntü aktarımı için yaygın şekilde kullanılır.
HDMI (High-Definition Multimedia Interface – Yüksek Tanımlı Multimedya Arayüzü): Ses ve görüntüyü tek bir kabloda dijital olarak iletebilen modern bir bağlantı standardıdır. Televizyon, bilgisayar ve oyun konsollarında standart hale gelmiştir.
DisplayPort (DP): VESA tarafından geliştirilen yüksek veri transfer hızına sahip dijital arayüzdür. Monitörler ile bilgisayarlar arasında video ve ses sinyallerini yüksek kalitede taşır.
DSC (Display Stream Compression): VESA’nın geliştirdiği düşük gecikmeli, etkili bir veri sıkıştırma teknolojisidir. Yüksek çözünürlüklü ve yüksek yenileme hızlı ekranların mevcut bağlantı standartlarıyla uyumlu şekilde çalışmasını sağlar.

Grafik ve Görüntüleme Teknolojileri

DLSS (Deep Learning Super Sampling – Derin Öğrenme Süper Örnekleme): NVIDIA RTX kartlarda bulunan, yapay zekâ destekli performans artırıcı özellik. Düşük çözünürlükte render yapıp görüntüyü yükselterek akıcılığı artırır.
Frame Generation (Çerçeve Oluşturma): DLSS 3 teknolojisinin bir parçası olarak, yapay zekâ kullanıp ardışık kareler arasına yeni görüntüler ekler. Sadece RTX 4000 serisi grafik kartlarında çalışır.
Super Resolution (Süper Çözünürlük): Oyunu daha düşük çözünürlükte işleyip yapay zekâ ile daha yüksek çözünürlükte görüntü sunan performans artırma yöntemi. RTX GPU’larda desteklenir.
Ray Reconstruction (Işın Yeniden Yapılandırma): DLSS 3.5 ile gelen özellik. Işın izleme kaynaklı görüntü parazitlerini yapay zekâ ile azaltarak daha net ve kaliteli sahneler üretir. RTX kartlara özgüdür.
DirectX: Microsoft tarafından geliştirilen, farklı ekran kartlarıyla uyumlu yazılım geliştirmeye olanak tanıyan kapsamlı bir programlama paketidir. Özellikle grafik ve görsel işlem görevlerinde donanımın gücünü etkin kullanır.
OpenGL: Açık kaynak kodlu ve platform bağımsız bir grafik programlama arayüzüdür. DirectX’e benzer işlevler sunar ancak herkese açık olmasıyla öne çıkar.
Vulkan: AMD’nin Mantle API’sinden esinlenerek geliştirilen, OpenGL’in daha verimli ve modern hali olan yüksek performanslı bir grafik API’sidir.
Direct3D: Windows işletim sistemleri ve Xbox konsolları için tasarlanmış üç boyutlu grafik işleme kütüphanesidir. DirectX ailesinin önemli bir bileşeni olarak oyunlarda 3D görsellik sağlar.
DirectX Raytracing (DXR): Intel, NVIDIA ve AMD iş birliğiyle geliştirilen, gerçek zamanlı ışın izleme teknolojisidir. Doğal ışık ve gölge efektleri ile üç boyutlu gerçekçi görüntüler yaratır.
Pixel (Piksel): Ekrandaki görüntüyü oluşturan en küçük renk birimidir. Genellikle kırmızı, yeşil ve mavi alt piksellerin birleşiminden oluşur.
Texture (Doku): 3D nesnelerin yüzeylerine uygulanan, detay ve gerçekçilik katmak için kullanılan iki boyutlu görsellerdir.
DirectStorage: Microsoft tarafından geliştirilen, oyunlardaki varlıkların hızlı yüklenmesini sağlayan teknoloji. GPU üzerinden sıkıştırılmış dosyaların hızlı açılmasını mümkün kılarak takılmaları azaltır.
Reflex: Sistem gecikmesini minimuma indirmek için CPU ve GPU iletişimini optimize eden teknoloji. DLSS Frame Generation aktifken otomatik devreye girer.
FSR – AMD FidelityFX Super Resolution: AMD tarafından geliştirilen, çeşitli ekran kartlarıyla uyumlu, algoritma tabanlı görüntü netleştirme ve performans artırma teknolojisi.
XeSS – Intel Xe Super Sampling: Intel’in yapay zekâ destekli görüntü yükseltme çözümü. Geniş uyumluluk sağlar, Intel ekran kartlarında ise yüksek verimlilik sunar.
Auto SR (Automatic Super Resolution – Otomatik Süper Çözünürlük): İşletim sistemi seviyesinde çalışan ve NPU donanımını kullanarak görüntüleri otomatik olarak yüksek çözünürlüğe çıkaran ilk yükseltme teknolojisidir.

İnternet ve Ağ Bağlantıları

İnternet: Dünya çapında milyarlarca bilgisayar ve cihazı birbirine bağlayan devasa bir ağ sistemi. Verilerin küresel ölçekte iletimini mümkün kılar.
Web: İnternetin içinde yer alan, web tarayıcılarıyla erişilen ve çeşitli içeriklerin bulunduğu belge ve sayfalar bütünüdür.
URL (Tekdüze Kaynak Bulucu): İnternetteki spesifik bir web sayfasına ya da kaynağa ulaşmak için kullanılan adres sistemi.
Lag: İnternet veya ağ bağlantısındaki gecikmeler nedeniyle oluşan tepki yavaşlığı; özellikle oyunlarda deneyimi olumsuz etkiler.
Paket Kaybı (Packet Loss): Gönderilen veri parçalarının karşı tarafa eksik ulaşması durumudur, bu da bağlantı kalitesini düşürür.
Wi-Fi Araması (Wi-Fi Calling): Hücresel şebeke çekimi zayıf olduğunda, internet bağlantısı üzerinden telefon görüşmesi yapmayı sağlayan teknoloji.
DSL (Dijital Abone Hattı): Mevcut telefon hatları üzerinden yüksek hızlı internet erişimi sağlayan bağlantı türüdür.
ADSL (Asimetrik DSL): İnternetten gelen veri hızının, gönderilen veri hızından daha yüksek olduğu DSL çeşididir; ev kullanıcıları için yaygındır.
VDSL (Çok Yüksek Hızlı DSL): DSL teknolojisinin geliştirilmiş hali olup, çok daha hızlı veri transferi imkânı sunar.
Fiber Optik: Işık sinyalleriyle çalışan, çok yüksek hızlarda veri taşıyan ince cam ya da plastik tellerden oluşan iletişim kablosu.
Yerel Alan Ağı (LAN): Sınırlı bir fiziksel alan içinde (örneğin ev, ofis) birbirine bağlı cihazlar ağıdır.
Geniş Alan Ağı (WAN): Coğrafi olarak uzak yerlerde bulunan yerel ağları birbirine bağlayan büyük ölçekli ağ yapısı; internet bu yapının en büyük örneğidir.
Kablosuz Yerel Alan Ağı (WLAN): Kablolu bağlantıya gerek duymadan Wi-Fi teknolojisiyle cihazların birbirine bağlanmasını sağlayan ağ türü.
HTTP (Hiper Metin Transfer Protokolü): İnternet üzerindeki web sunucuları ile tarayıcılar arasında bilgi alışverişini sağlayan temel iletişim kuralıdır.
Web Host: İnternet ortamında web sitelerinin yayınlanabilmesi için sayfaların, dosyaların ve içeriklerin saklandığı ve kullanıcıya sunulduğu sunucu hizmetidir.
Alan Adı (Domain): İnternet üzerindeki her web sitesini tanımlayan, hatırlanması kolay ve benzersiz isimdir (örneğin, ornek.com).
DNS (Alan Adı Sistemi): Kullanıcıların alan adlarıyla kolayca erişebilmesi için bu isimleri sayısal IP adreslerine çeviren sistemdir.
Bağlantı (Link / Hyperlink): İnternet sayfaları arasında geçiş yapılmasını sağlayan tıklanabilir öğedir.
Gecikme (Latency): Veri paketlerinin bir noktadan diğerine ulaşması için geçen süre; düşük gecikme daha hızlı iletişim demektir.
Ping: Bir bilgisayardan diğerine gönderilen sinyalin gitme ve geri gelme süresinin ölçüsüdür; genellikle milisaniye cinsindendir.
Lag: İnternet veya ağ bağlantısındaki gecikmeler nedeniyle oluşan tepki yavaşlığı; özellikle oyunlarda deneyimi olumsuz etkiler.
Paket Kaybı (Packet Loss): Gönderilen veri parçalarının karşı tarafa eksik ulaşması durumudur, bu da bağlantı kalitesini düşürür.
Wi-Fi Araması (Wi-Fi Calling): Hücresel şebeke çekimi zayıf olduğunda, internet bağlantısı üzerinden telefon görüşmesi yapmayı sağlayan teknoloji.
DSL (Dijital Abone Hattı): Mevcut telefon hatları üzerinden yüksek hızlı internet erişimi sağlayan bağlantı türüdür.
ADSL (Asimetrik DSL): İnternetten gelen veri hızının, gönderilen veri hızından daha yüksek olduğu DSL çeşididir; ev kullanıcıları için yaygındır.
VDSL (Çok Yüksek Hızlı DSL): DSL teknolojisinin geliştirilmiş hali olup, çok daha hızlı veri transferi imkânı sunar.
Fiber Optik: Işık sinyalleriyle çalışan, çok yüksek hızlarda veri taşıyan ince cam ya da plastik tellerden oluşan iletişim kablosu.
Yerel Alan Ağı (LAN): Sınırlı bir fiziksel alan içinde (örneğin ev, ofis) birbirine bağlı cihazlar ağıdır.
Geniş Alan Ağı (WAN): Coğrafi olarak uzak yerlerde bulunan yerel ağları birbirine bağlayan büyük ölçekli ağ yapısı; internet bu yapının en büyük örneğidir.
IP Adresi: İnternete bağlı her cihazın ağ üzerinde kendini tanıtmak ve veri alışverişi yapabilmek için kullandığı eşsiz sayısal tanımlayıcıdır.
Statik IP: İnternet bağlantısında cihaza sürekli aynı IP adresinin atanmasıdır; bu sayede adres değişmeden sabit kalır.
MAC Adresi (Medya Erişim Kontrol Adresi): Ağdaki cihazları tanımlamak için kullanılan, donanım seviyesinde atanan benzersiz 48 bitlik kimlik numarasıdır.
İnternet Servis Sağlayıcısı (ISS): Kullanıcılara internet erişimi sunan ve bağlantı altyapısını sağlayan kurum veya şirketlerdir.
Modem: İnternet sinyalini ev veya iş yerindeki bilgisayarlara ileten, telefon hattı ya da kablo altyapısı üzerinden veri aktarımını sağlayan donanım cihazıdır.
Yönlendirici (Router): Ev veya ofis ağı içindeki cihazların internete bağlanmasını sağlayan ve ağ trafiğini yöneten elektronik cihazdır.
Kablosuz Yerel Alan Ağı (WLAN): Kablolu bağlantıya gerek duymadan Wi-Fi teknolojisiyle cihazların birbirine bağlanmasını sağlayan ağ türü.
CAT 5 ve CAT 6 Kabloları: Ethernet bağlantılarında kullanılan kablo türleri. CAT 5, 100 Mbps hıza kadar destek sağlarken, CAT 6 çok daha yüksek frekanslarda ve 10 Gbps hızlarda veri iletimine olanak tanır.
IP Adresi: İnternete bağlı her cihazın ağ üzerinde kendini tanıtmak ve veri alışverişi yapabilmek için kullandığı eşsiz sayısal tanımlayıcıdır.
Statik IP: İnternet bağlantısında cihaza sürekli aynı IP adresinin atanmasıdır; bu sayede adres değişmeden sabit kalır.
MAC Adresi (Medya Erişim Kontrol Adresi): Ağdaki cihazları tanımlamak için kullanılan, donanım seviyesinde atanan benzersiz 48 bitlik kimlik numarasıdır.
Erişim Noktası (Access Point): Kablolu ağı kablosuz erişime açarak daha geniş alanlarda Wi-Fi bağlantısı sağlayan ağ cihazıdır.
Ethernet: Bilgisayarları fiziksel kablolarla bağlayan ve veri iletimini standartlara uygun şekilde gerçekleştiren ağ bağlantı türüdür.
Wi-Fi (Kablosuz Bağlantı): Cihazların kablo kullanmadan radyo dalgaları aracılığıyla ağa bağlanmasını sağlayan teknoloji.
Bluetooth: Kısa mesafede düşük güç tüketimiyle cihazlar arası kablosuz veri aktarımı sağlayan iletişim standardıdır.
Özel Sanal Ağ (VPN): İnternet üzerinde veri iletimini şifreleyerek gizlilik ve güvenlik sağlayan, uzaktaki cihazların yerel ağ gibi bağlanmasını mümkün kılan teknoloji.
Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS): Uydular aracılığıyla dünya üzerindeki nesnelerin kesin konumunu belirleyen navigasyon ağıdır.
İnternet Servis Sağlayıcısı (ISS): Kullanıcılara internet erişimi sunan ve bağlantı altyapısını sağlayan kurum veya şirketlerdir.
Modem: İnternet sinyalini ev veya iş yerindeki bilgisayarlara ileten, telefon hattı ya da kablo altyapısı üzerinden veri aktarımını sağlayan donanım cihazıdır.
Yönlendirici (Router): Ev veya ofis ağı içindeki cihazların internete bağlanmasını sağlayan ve ağ trafiğini yöneten elektronik cihazdır.
Erişim Noktası (Access Point): Kablolu ağı kablosuz erişime açarak daha geniş alanlarda Wi-Fi bağlantısı sağlayan ağ cihazıdır.
Ethernet: Bilgisayarları fiziksel kablolarla bağlayan ve veri iletimini standartlara uygun şekilde gerçekleştiren ağ bağlantı türüdür.
Wi-Fi (Kablosuz Bağlantı): Cihazların kablo kullanmadan radyo dalgaları aracılığıyla ağa bağlanmasını sağlayan teknoloji.
Bluetooth: Kısa mesafede düşük güç tüketimiyle cihazlar arası kablosuz veri aktarımı sağlayan iletişim standardıdır.
Özel Sanal Ağ (VPN): İnternet üzerinde veri iletimini şifreleyerek gizlilik ve güvenlik sağlayan, uzaktaki cihazların yerel ağ gibi bağlanmasını mümkün kılan teknoloji.
Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS): Uydular aracılığıyla dünya üzerindeki nesnelerin kesin konumunu belirleyen navigasyon ağıdır.
Freeware: Kullanıcıya ücretsiz sunulan, lisanslı fakat bedelsiz yazılım türüdür.
Torrent: P2P (eşten-eşe) ağı üzerinde dosya paylaşımını sağlayan ve içerdiği meta verilerle dosyaların dağıtımını kolaylaştıran dosya formatıdır.
Güvenlik Duvarı (Firewall): İnternet gibi dış ağlarla güvenli sistemler arasında koruyucu bir sınır oluşturarak, sadece izin verilen verilerin geçişine olanak tanıyan yazılım veya donanımdır.
Arama Motoru Optimizasyonu (SEO): İnternet sitelerinin arama motorlarında daha görünür ve üst sıralarda yer alması için uygulanan stratejiler ve tekniklerin tümüdür; böylece doğal ziyaretçi sayısını artırır.
Dosya Aktarım Protokolü (FTP): İnternet üzerinden dosya gönderip almak için kullanılan, istemci ile sunucu arasında güvenilir veri aktarımı sağlayan iletişim standardıdır.
Etkileyici (Influencer): Sosyal medya platformlarında geniş takipçi kitlesine sahip olan ve ürün ya da hizmet tanıtımı yaparak kitleleri etkileyen kişidir.
Dinamik Ana Bilgisayar Yapılandırma Protokolü (DHCP): Ağdaki cihazlara otomatik olarak IP adresi ve gerekli diğer bağlantı bilgilerini sağlayan protokol.
3G, 4G, 5G, 6G: Hücresel ağ teknolojilerinin evrim aşamalarıdır; her nesil veri hızını artırır, 6G ise gelecekte nesnelerin interneti gibi gelişmiş uygulamaları hedefler.
Karşıya Yükleme (Upload): Cihazdan internet ya da başka bir ağa veri gönderme sürecidir.
İndirme (Download): İnternetten ya da ağdan cihaza veri alma işlemi.
Freeware: Kullanıcıya ücretsiz sunulan, lisanslı fakat bedelsiz yazılım türüdür.
Torrent: P2P (eşten-eşe) ağı üzerinde dosya paylaşımını sağlayan ve içerdiği meta verilerle dosyaların dağıtımını kolaylaştıran dosya formatıdır.
Güvenlik Duvarı (Firewall): İnternet gibi dış ağlarla güvenli sistemler arasında koruyucu bir sınır oluşturarak, sadece izin verilen verilerin geçişine olanak tanıyan yazılım veya donanımdır.
Arama Motoru Optimizasyonu (SEO): İnternet sitelerinin arama motorlarında daha görünür ve üst sıralarda yer alması için uygulanan stratejiler ve tekniklerin tümüdür; böylece doğal ziyaretçi sayısını artırır.
Akış (Streaming): İnternetten müzik, video veya diğer medya dosyalarının tamamı indirilmeden, eş zamanlı olarak oynatılması işlemidir.
Protokol (Protocol): Elektronik cihazların sorunsuz iletişim kurabilmesi için belirlenmiş kurallar ve standartlar dizisidir.
Tünelleme (Tunneling): Ağ verilerinin, farklı bir protokolü kullanarak şifrelenmiş paketler içinde başka bir ağ üzerinden güvenli şekilde iletilmesidir.
RSS (Really Simple Syndication): Web içeriklerini kullanıcıların kolayca takip etmesi için standart bir XML formatında düzenlenmiş haber akışı sistemidir.
Arama Motoru (Search Engine): İnternet üzerinde belirli anahtar kelimelerle bilgi arama ve sonuçları listeleme işlevini yerine getiren yazılımdır.
Spam: Genellikle e-posta veya mesajlaşma platformlarında istenmeyen, toplu şekilde gönderilen ve kullanıcılar için rahatsızlık oluşturan içeriklerdir.
Dosya Aktarım Protokolü (FTP): İnternet üzerinden dosya gönderip almak için kullanılan, istemci ile sunucu arasında güvenilir veri aktarımı sağlayan iletişim standardıdır.
Etkileyici (Influencer): Sosyal medya platformlarında geniş takipçi kitlesine sahip olan ve ürün ya da hizmet tanıtımı yaparak kitleleri etkileyen kişidir.
Hashtag: Sosyal medya paylaşımlarında içerikle ilgili anahtar kavramları belirtmek için metin önüne konulan # sembolüyle oluşturulan etikettir.
Meme: İnternet ortamında hızla yayılan, çoğunlukla mizahi içerikli görsel ya da fikir birimi olarak paylaşılan kültürel kavramdır.
Akış (Streaming): İnternetten müzik, video veya diğer medya dosyalarının tamamı indirilmeden, eş zamanlı olarak oynatılması işlemidir.
Protokol (Protocol): Elektronik cihazların sorunsuz iletişim kurabilmesi için belirlenmiş kurallar ve standartlar dizisidir.
Tünelleme (Tunneling): Ağ verilerinin, farklı bir protokolü kullanarak şifrelenmiş paketler içinde başka bir ağ üzerinden güvenli şekilde iletilmesidir.
RSS (Really Simple Syndication): Web içeriklerini kullanıcıların kolayca takip etmesi için standart bir XML formatında düzenlenmiş haber akışı sistemidir.
Arama Motoru (Search Engine): İnternet üzerinde belirli anahtar kelimelerle bilgi arama ve sonuçları listeleme işlevini yerine getiren yazılımdır.
Spam: Genellikle e-posta veya mesajlaşma platformlarında istenmeyen, toplu şekilde gönderilen ve kullanıcılar için rahatsızlık oluşturan içeriklerdir.
Web Geliştirme (Web Development): İnternet sitelerinin tasarımından programlanmasına, bakımından işleyişine kadar tüm teknik süreçleri kapsayan çalışma alanıdır.
HTML (Hypertext Markup Language): Web sayfalarının yapısını ve içeriğini tanımlamak için kullanılan temel işaretleme dilidir.
CSS (Cascading Style Sheets): Web sayfalarındaki görsel unsurların biçimlendirilmesini sağlayan, HTML ile birlikte kullanılan stil tanımlama dilidir.
PHP (Hypertext Preprocessor): Dinamik web sayfaları yaratmak için kullanılan ve sunucu tarafında çalışan betik programlama dilidir.
WordPress: Kullanıcıların kodlama bilgisi olmadan web sitesi kurup yönetebildiği, ücretsiz ve açık kaynaklı içerik yönetim sistemidir.
Blog: Kişisel veya kurumsal amaçla düzenli olarak yazı, haber veya makale yayınlanan web tabanlı yayın platformudur.
Bulut (Cloud): İnternet üzerinde depolama, işlem gücü ve uygulama hizmetlerinin sunulduğu dijital altyapı ve servisler bütünüdür.
Sunucu (Server): Ağdaki istemcilerden gelen istekleri karşılayan ve veri veya hizmet sağlayan donanım ve yazılım birleşimidir.
Çerez (Cookie): Ziyaret edilen web siteleri tarafından tarayıcıya yerleştirilen ve kullanıcının tercihlerini veya oturum bilgilerini saklayan küçük veri dosyasıdır.

Günümüzde teknoloji hayatımızın her alanında yer alıyor. Donanımdan yazılıma, işlemcilerden kuantum bilgisayarlara kadar bu temel terimleri anlamak, teknoloji dünyasını daha iyi kavramamızı sağlıyor.

ÇözümPark Haber 08/06/2025

0 33 dakika okuma süresi