Küresel ticarette yaşanan belirsizlik, şirketleri daha hızlı ve etkili çözümler aramaya yöneltti. ABD Başkanı Donald Trump’ın uygulamaya koyduğu karşılıklı gümrük tarifeleri, birçok sektörün tedarik zincirini doğrudan etkiliyor. Şirketler, bu yeni duruma uyum sağlamak için yapay zekâ tabanlı sistemlerden yararlanmaya başladı.
Yapay zekâ, Küresel Tedarik Zinciri Analizinde Öne Çıkıyor
Teknoloji firmaları, küresel tedarik zincirlerini daha iyi analiz edebilmek için yapay zekâ çözümlerine yatırım yapıyor. Bu sistemler, ürünlerin üretiminde kullanılan hammaddelerden sevkiyat noktalarına kadar tüm süreci görselleştiriyor. Böylece şirketler, Trump’ın tarifelerinden hangi ürünlerin etkilendiğini daha hızlı tespit edebiliyor.
Geçtiğimiz hafta ABD merkezli yazılım devi Salesforce, yeni geliştirdiği ithalat uzmanı yapay zekâ aracını tanıttı. Şirketin mühendisleri, 4.400 sayfalık ABD Gümrük Tarifeleri Cetveli’nden faydalanarak bu aracı eğitti. Sistem, ABD gümrük sisteminde yer alan 20.000 ürün kategorisinde yapılan değişiklikleri anında işleyip buna göre aksiyon alabiliyor. Salesforce’tan Eric Loeb, “Tarifelerdeki değişimlerin hızı ve karmaşıklığı manuel takip etmeyi neredeyse imkânsız hale getiriyor” diyerek yapay zekâ çözümlerinin önemini vurguladı.
Tedarik zinciri yönetim yazılımı sunan Kinaxis’in ürün sorumlusu Andrew Bell, üreticilerin ve dağıtımcıların kendi ürün yapılarını ve hammaddelerini analiz etmek için makine öğrenmesi teknolojilerini kullandığını söyledi. Bell’e göre bu sistemler, haber içerikleri ve makroekonomik veriler gibi dış kaynaklardan gelen sinyalleri de değerlendirerek, firmaların daha isabetli kararlar almasını sağlıyor.
Trump’ın tarifeleri onlarca ülkeyi kapsıyor. Walmart ve Nike gibi büyük perakendeciler bazı ürünlerin fiyatlarını şimdiden artırdı. ABD’nin 2024’te 3.3 trilyon dolarlık ithalat yaptığı göz önüne alındığında, bu tür ticaret hamlelerinin etkisi oldukça büyük.
Eski OpenAI yöneticilerinden Zack Kass, bu sürecin yapay zekâ için önemli bir dönüm noktası olduğunu belirtti. İtalya’daki Ambrosetti Forumu’nda konuşan Kass, “İnsan gücüyle hızla yanıt vermek mümkün değil. Yapay zekâ bu noktada güçlü bir alternatif sunuyor” dedi.
Hindistan merkezli teknoloji devi Wipro’nun teknoloji servisleri lideri Nagendra Bandaru, müşterilerinin tedarikçi stratejilerini dönüştürmek, ticaret yollarını ayarlamak ve vergi yüklerini dinamik olarak yönetmek için Wipro’nun yapay zekâ çözümlerinden yararlandığını belirtti. Şirket hem kendi geliştirdiği hem de dış kaynaklardan sağladığı büyük dil modelleri, makine öğrenmesi ve görüntü tanıma tekniklerini sınır ötesi nakliyatta kullanıyor. Wipro, isimlerini açıklamasa da Asya’da üretim yapan bir Fortune 500 elektronik üreticisi ve Avrupa ile Kuzey Amerika’ya otomotiv parçası ihraç eden bir tedarikçi firmanın bu sistemleri kullandığını bildirdi.
Capgemini’nin ocak ayında yayınladığı rapora göre, şirket yöneticilerinin yüzde 75’i 2025 için yapay zekâyı en öncelikli yatırım teknolojileri arasında gösterdi. Bain Capital Ventures’tan Ajay Agarwal ise, tarifelere karşı verilecek tepkilerde yapay zekânın sağlayacağı katkının verinin kalitesiyle doğrudan bağlantılı olduğunu söyledi.
Agarwal’ın yatırım yaptığı firmalardan biri olan FourKites, tedarik zinciri verilerini analiz ederek tarifelere karşı tedarikçi değişikliklerinin lojistik üzerindeki etkilerini ölçüyor. Bu sistem, birçok Fortune 500 şirketine deniz ve kara taşımacılığında görünürlük ve analiz desteği sunuyor.
Ancak Agarwal’a göre tedarikçi değişimi bazı avantajlar sağlasa da, bu durum teslimat sürelerinin uzamasına ve taşımacılık maliyetlerinin artmasına yol açabilir. Ayrıca tarifelerdeki dalgalanmalar, taşıma kapasitesi ve fiyatlar üzerinde ciddi belirsizlik yaratıyor.
