Yapay zekâ alanında önemli çalışmalara imza atan OpenAI, uzun süredir tartışılan yeniden yapılanma planını uygulamama kararı aldı. Şirket, kontrolün yine kâr amacı gütmeyen vakıfta kalacağını ve temel misyonlarının değişmeyeceğini duyurdu. Bu kararla birlikte, kâr amacı güden yapı altında faaliyet yürütme fikri rafa kaldırıldı.
Kâr Amacı Güden Şirket Modeline Tepkiler Büyüktü
OpenAI, 2023 yılının eylül ayında, faaliyetlerini kamu yararına çalışan kâr amacı güden şirket (Public Benefit Corporation – PBC) modeli ile sürdürmeyi planladığını açıklamıştı. Bu değişiklikte, vakıf yalnızca hissedar konumunda kalacak ve yönetsel etkisini büyük ölçüde kaybedecekti. Ancak bu karar, kamuoyunda ve özellikle Elon Musk başta olmak üzere bazı eski çalışanlar arasında yoğun tepkiyle karşılandı. Musk, bu modelin şeffaflık ve güvenlik ilkelerine zarar vereceğini savunarak şirkete dava açmıştı.
Gelen tepkiler üzerine OpenAI yönetimi geri adım attı. Şirketin CEO’su Sam Altman, yaptığı açıklamada, “Sivil toplum temsilcilerini dinledik, Kaliforniya ve Delaware’deki başsavcılıklarla görüştük. Bu görüşmeler sonucunda, kontrolün kâr amacı gütmeyen yapıda kalmasının en doğru karar olduğuna inandık” ifadelerine yer verdi.
OpenAI’ın mevcut yapısı, kâr amacı gütmeyen bir vakıf ile bu vakfa bağlı çalışan bir LLC (Limited Liability Company) olmak üzere iki bölümden oluşuyor. LLC, yatırımcılara sınırlı kâr payı sağlayan bir modelle faaliyet gösteriyordu. Alınan yeni kararla birlikte, bu bölüm PBC modeline geçirilecek. Böylece kâr sınırlamaları kaldırılacak ve daha fazla yatırımcı çekilmesi hedeflenecek.
Kamu yararına çalışan şirket (PBC) modeli, halihazırda Anthropic, X.ai ve Patagonia gibi firmalar tarafından kullanılıyor. OpenAI da bu modelle birlikte yatırım çekme kapasitesini artırmayı, aynı zamanda vakıf üzerinden kamu yararına odaklı misyonunu sürdürmeyi amaçlıyor. Altman, çalışanlara gönderdiği mesajda, daha önce benimsenen kâr sınırlamalı modelin tek bir AGI (Yapay Genel Zekâ) geliştiricisinin hâkim olacağı varsayımına dayandığını, ancak günümüzde birçok aktörün bu alanda rekabet ettiğini ve büyük yatırımlara ihtiyaç duyduklarını belirtti.
Kaliforniya Adalet Bakanlığı, önerilen yeni yapının inceleme sürecinde olduğunu ve konunun açık bir soruşturma kapsamında değerlendirildiğini bildirdi. Delaware Başsavcılığı ise henüz kamuoyuna açıklama yapmadı. Öte yandan şirketin CEO’su Sam Altman, yeni modelde de herhangi bir hisseye sahip olmayacak.
Yeni yapılanma ile birlikte OpenAI, hem kamu yararını ön planda tutmayı hem de yatırımcı ilgisini sürdürülebilir hâle getirmeyi amaçlıyor. Yapı büyüdükçe vakfın payının da artması bekleniyor. Yönetsel yetki ise tamamen vakıf yapısında kalacak. Bu sistem, şirketin hem ilkelerine bağlı kalmasını hem de rekabetçi piyasada ayakta durmasını sağlamayı hedefliyor.
