Bir web sitesiniz varsa, bir noktada cache (önbellek) veya caching (önbelleğe alma) terimleriyle karşılaşmış olmanız olasıdır. Bir web tasarımcısı veya geliştiricisi ile çalıştıysanız, muhtemelen bir noktada sizden “tarayıcı önbelleğinizi temizlemenizi” istemiştir.
Peki daha önce aşina olma olasılığınızın yüksek olduğu cache yani önbellek nedir ve web sitenizi nasıl etkiler? Detayları ve daha fazlasını ilerleyen başlıklarda bulabilirsiniz.
Cache Ne Demek?
Caching yani önbelleğe alma, verilere yeniden istendiğinde daha hızlı erişilebilmesi için verilerin geçici olarak saklanması işlemidir. Özellikle site bir veri tabanı kullanıyorsa, bir web sitesini hızlandırmanın en etkili yöntemlerinden biridir ve bu, bir sitenin performansını ciddi şekilde artırabilir.
Pek çok farklı önbellek türü veya düzeyi vardır. Bunlar; tipik bir web sitesinde bir tarayıcı önbelleği, bir web sitesi veya sunucu düzeyinde önbellek ya da bir veri tabanı önbelleği olabilir. Bu unsurlar birbirinden bağımsız olmasına rağmen, hepsinin amacı daha hızlı bir web sitesine ulaşmaktır.
Önbellek Temizlemek Ne İşe Yarar?
Çoğu cihazda bir tür önbellek temizleme vardır. Yeni veriler gelir ve eski bilgiler kaldırılır. Bu sistem, cihazınızın yeni bir şeyle başa çıkamayacak kadar çok depolama alanıyla tıkanmamasını sağlar. Ancak önbelleği temizlemeyi de seçebilirsiniz. Bunu yapmanın yaygın nedenleri aşağıdaki şekildedir:
1. Hız ve Performans
Dolu bir önbellek bellek çok hızlı çalışmaz. Önbelleği temizlemek, cihazınızın daha hızlı çalışmasını sağlayabilir.
2. Hack Temizliği
Web sitelerine yapılan bir saldırıdan sonra, geliştiriciler bir web sitesini çalışır duruma getirir. Fakat cihazınızda bozuk sitenin önbelleğe alınmış bir sürümü varsa, onu yeniden başlatmak, saldırıyı başlatmaya devam etmek anlamına gelebilir. Güvenliği ihlal edilmiş bir site önbelleği çok tehlikeli olabilir.
3. Gizliliği Korumak
Cihazınıza giriş yapan biri, önbelleğe alınmış verilerinize bakarak nereye gittiğinizi ve ne yaptığınızı görebilir. Herkese açık bir cihaz kullanıyorsanız, önbelleğiniz bir saldırıya açılan kapı olabilir.
Bazı kullanıcılar önbelleğe alınmış verilerini asla temizlemez. Ancak yukarıda listelediğimiz riskler gerçek olduğundan, düzenli bakım görevlerinize temizlik eklemeye değer.
Neler Önbelleğe Alınabilir?
Web sitenizde gördüğünüz hemen hemen her şey önbelleğe alınabilir. Sayfa içeriği ve resimler, yaygın olarak önbelleğe alınan öğelerin başında gelir.
Siteniz; WordPress, Expression Engine veya Perch gibi bir içerik yönetim sisteminde çalışan hemen hemen tüm siteleri içeren bir veri tabanında çalışıyorsa, veri tabanına yapılan sorgular da önbelleğe alınabilir. Bu, veri tabanı üzerindeki baskıyı azaltır ve performansın iyileştirilmesine daha fazla yardımcı olur.
Cache Nasıl Çalışır?
Bir önbellek yapılandırırken, kullanıcı, görüntü gibi bir varlığın saklanacağı süreyi ayarlayabilir. Bu, içeriğin türüne bağlı olmakla birlikte, sık sık değişmesi muhtemel olmayan bir görüntünün önbelleğe alınmış ömrü bir ay veya daha uzun süre olabilir. Sayfa içeriği, saat cinsinden belirtilen çok daha kısa bir önbellek ömrüne de sahip olabilir.
Örneğin, bir kullanıcı belirli bir resmi içeren bir sayfayı ilk kez ziyaret ettiğinde, tarayıcının tüm resmi sunucudan indirmesi gerekir. Bir önbellek etkinleştirildiyse ve kullanıcı, o görüntünün belirli önbellek ömrü içinde aynı sayfayı ziyaret ederse, kullanıcının tarayıcısı, görüntüyü sunucudan yeniden indirmek yerine o görüntünün yerel olarak depolanan sürümünü ister.
Bu, bir sayfanın yüklenme süresini iyileştirir. Çünkü kullanıcının tarayıcısının sunucudan görüntüyü istemesi veya görüntünün indirilmesini beklemesi gerekmez. Bu efekti birkaç sayfa varlığı, belki birkaç site görüntüsü ve bir logo ile çarparsanız, sitenin performansı üzerinde çarpıcı bir etkisi olabilir.
Her bir önbellek düzeyi, kabaca aşağıdaki gibi ayrılmış farklı türde verileri depolar:
Tarayıcı Önbelleği: Bir resim veya web site simgesi gibi dosyaları yerel olarak depolar.
Sunucu Önbelleği: Tarayıcının eriştiği dosyaların en son sürümlerini saklar.
Veri Tabanı Önbelleği: Yaygın veritabanı sorgularını saklar.
Önbelleğe Almanın Dezavantajı Var Mıdır?
Bir web sitesini önbelleğe almak, site performansının artmasını sağlamalıdır, ancak bu süreç boyunca birkaç sorun yaratabilir. Örneğin, bir sayfayı güncelledikten sonra kullanıcılar değişiklikleri göremediklerini söyleyebilir veya bir web geliştiricisi web sitenizi güncelledikten sonra bunu kendiniz de deneyimleyebilirsiniz.
Bazı dinamik web sitelerinde önbellek yalnızca son kullanıcılar için etkin olabilir. Bu, yönetici olarak oturum açtığınızda bir sayfanın en son sürümünü göreceğiniz, sıradan kullanıcıların ise geçici olarak sayfanın önbelleğe alınmış bir sürümünü görmeye devam edebileceği anlamına gelir.
Bu durumların her birinde, önbelleğinizi temizleme sorununuzu çözer.
Önbellek Temizleme Nasıl Yapılır?
Önbellek temizleme (cache temizleme) ile ilgili tarayıcı, cihaz ve uygulama bazında tüm detaylara aşağıdaki listeden ulaşabilirsiniz:
Google Chrome Önbellek Temizleme
- Ekranınızın sağ üst köşesindeki üç noktaya dokunun.
- “Ayarlar”ı, ardından “Gizlilik ve Güvenlik”i ve “Tarama Verilerini Temizle”ye dokunun.
- Uygun kutuyu işaretleyerek önbelleğe alınmış görüntüleri ve dosyaları silin.
Firefox Önbellek Temizleme
- Köşedeki üç yatay çubuğa dokunun.
- “Seçenekler”i, ardından “Gizlilik ve Güvenlik”i seçin.
- “Tarama ve İndirme Geçmişi” işaretli kutuyu işaretleyin.
Safari Önbellek Temizleme
- Safari menüsünden “Tercihler”e girin.
- “Tercihler”i tıkladıktan sonra “Gizlilik” sekmesine dokunun.
- “Web Sitesi Verilerini Yönet…” butonuna tıklayın.
- Son olarak “Tümünü Sil” butonuna dokunun.
Internet Explorer Önbellek Temizleme
- Dişli simgesine dokunun.
- “İnternet Seçenekleri”ne gidin.
- “Tarama Geçmişini Sil” etiketli kutuyu işaretleyin.
iPhone Önbellek Temizleme
- “Ayarlar”a gidin ve web tarayıcınızı seçin.
- Ardından “Geçmişi ve Web Sitesi Verilerini Sil”e dokunun.
Android Önbellek Temizleme
- “Ayarlar”a ve ardından “Depolama”ya gidin.
- Web tarayıcı uygulamanızı seçin ve ardından “Önbelleği Temizle”ye dokunun.
Instagram Önbellek Temizleme
Instagram önbelleğinizi temizlemek hem iOS hem de Android cihazlar için çok kolaydır. Tek yapmanız gereken aşağıdaki talimatları takip etmektir:
- Instagram profilinizde “Ayarlar”a dokunun.
- “Güvenlik”e dokunun.
- “Arama Geçmişini Temizle (iPhone için) veya “Arama Geçmişi”ne (Android için) dokunun
- “Tümünü Temizle”ye dokunun.
İşte bu kadar!
Bilgisayarınızdaki veya mobil tarayıcınızdaki Instagram önbelleğini nasıl temizleyeceğinizi öğrenmek istiyorsanız aşağıdaki adımları izleyin:
- www.instagram.com’a gidin
- Instagram profilinizde “Ayarlar”a dokunun.
- “Gizlilik ve Güvenlik”i tıklayın
- “Hesap Verilerini Görüntüle”yi tıklayın
- “Arama Geçmişi”nin altındaki “Tümünü görüntüle”yi tıklayın
- “Arama Geçmişini Temizle”yi tıklayın ve ardından “Evet, eminim”i seçin.
Ancak, Instagram’ın önbelleğinizi silmenin daha iyi çalışacağını garanti etmediğini lütfen unutmayın.Ayrıca, çalışan tüm verileri “unuttuğu” için uygulamanın bir sonraki kullanımında daha yavaş olacağını unutmayın.